Sofya’da atıkların yakılması Başkent Belediyesi ve Sofya Toplofikatsiya- Merkezi Isı Şirketi ile 2008 yılından beri gündeme getirilen bir proje. O zamandan beri belediye Avrupa Birliği atık yönetimi mevzuatında olumlu gelişme kaydetmedi. İtalya, Slovenya, Belçika gibi ülkelerde yeniden dönüşüm ve atıkları yakma politikasında ilerleme yaşansa da, Avrupa genelinde bu konuda pek gelişme yok.

Şehirden evsel atıkları Sofya’nın merkezi ısısını sağlayan Sofya Termik Elektrik Santralinde yakma fikri toplumdan olumlu yanıt almıyor. Başkentliler bu yöntemle enerji, kamu kaynakları ve hammadde israfı tehlikesi görüyor. Vatandaşlar, şehrin zaten kirli olan havasına ek olarak atık yakma fırınından da, zehirli toz ve zararlı gazların yükselmesinden endişe ediyor. Projede çevre sorunları yanında, mali problemler de beliriyor. Atık yakma fırınının 300 milyon levaya mal olacağı tahmin ediliyor. 140 milyonu Avrupa Yatırım Bankasından kredi olarak sağlanacak, diğerleri ise AB “Çevre 2014- 2020” Programından tahsis edilecek.

İklim Politikası uzmanı Antoaneta Yotova “Biz bir yandan bu yeni atık fırınıyla havayı kirletip, zehirli gaz salgısını arttıracağız, öte yandan banka kredileri ödeyeceğiz” dedi. 2020 yılına kadar olan AB atık politikası bu şekilde olsa da, 2021 yılından sonra bu politika tamamen değişecek ve AB’de böyle projeler finanse edilmeyecek. Şimdi asıl mücadele bu tesisatın 2020’ye kadar olan finansman döneminde kaynak almasıyla ilgili. Biz bu atık fırınını kurarak, ceza ve yaptırım prosedürüne gireceğiz ve bunun bedelini vergi mükellefi vatandaş ödeyecek. Hem maddi sıkıntılara gireceğiz, hem sağlığımız tahdit edilecek”.

Sofya Termik Elektrik Santrali gaz yerine atıklardan elde edilen alternatif yakıtı kullanması öngörülürken, santralin yıllık 12- 15 milyon avro tasarruf etmesi bekleniyor. AB’nin 2030 hedeflerinde, evsel atıkların ayrıştırılması ve %65’inin yeniden dönüşüme kullanılması öngörülüyor. Sofya bu atık fırınını yaparsa bu hedefleri yakalayamaz. Çünkü Sofya atıklarının %50’sini /yılda 180 bin ton/ bu fırında yakılacak. Planlanan bu atık yakma fırını daha düşük kapasiteyle çalışamaz. Bu kapasite dolmazsa, başka şehirlerden de atıklar getirmek gerekecek. Çevre örgütlerinden “Dünya için” derneği üyesi Danita Zariçinova da evsel atıkların yakılması ve merkezi ısıda kullanılması fikrine sıcak bakmıyor:

Zariçinova: “Bu gerçekten eskimiş bir projedir. Geçen yıl Sofya’nın çöplerini yönetim konusunda yeni vizyon teklifimizi sunduk. Atık toplama ve atık taşımacılığının tamamen değişmesini teklif ediyoruz” dedi.

Şehir Belediye Meclisi üyelerinden bazıları da projeye karşı çıktı, hata atık fırını fikrinin vatandaşlar arasında halk oylamaya tabi tutulmadığı için, projeyi dava edenler de oldu. O yüzden 27 Ekim’de yapılacak yerel seçimler öncesinde çevrecilerin adaylara yönelttikleri ana soru bu atık fırınıyla ilgili olacak.Şimdiye kadar adaylardan sadece birisi bu projeye karşı çıktığını söyledi.

Fotoğraflar: özel arşiv

Çeviri: Sevda Dükkancı ​