Στις 30 Ιανουαρίου 1894 στο παλάτι της Σόφιας γεννιέται ο Βόρις (Μπορίς) Σαξκομπουργκότσκι, υιός του βασιλιά Φερδινάνδου, και μια από τις μεγαλύτερες προσωπικότητες της νεότερης βουλγάρικης ιστορίας. Η δυναστεία Σαξωνίας Κοβούργου Γκόθα κατάγεται από την καθολική Γερμανία, αλλά σαν Βούλγαροι ηγέτες δέχονται και την ορθοδοξία. Ο Βόρις φέρει και τον τίτλο "Πρίγκιπας του Τίρνοβο", που συμβολίζει την σχέση με τους Βούλγαρους βασιλιάδες του Δεύτερου Βασιλείου.

Ο Βόρις ενθρονίζεται στα 24 του χρόνια, μετά την παραίτηση του πατέρα του το 1918, σε μια από τις πιο δύσκολες στιγμές της ιστορίας μας.

"Ο βασιλιάς Βόρις Γ' κάθεται στο θρόνο μετά την ήττα της Βουλγαρίας στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν τα στρατεύματα της Αντάντ φτάνουν στα Βαλκάνια", μας λέει ο ιστορικός Γκεόργκι Μάρκοφ. "Η Βουλγαρία ορθώνεται μπροστά στην επικείμενη εθνική καταστροφή. Δεν είναι τυχαίο το ότι ο ερευνητής του έργου του βασιλιά Βόριδος, Στέφαν Γκρούεφ, ονομάζει το βιβλίο που γράφει για τη ζωή του ηγεμόνα "Κορώνα από αγκάθια".

Στην αρχή της βασιλείας του η εξουσία βρίσκεται στα χέρια της Αγροτικής Λαϊκής Ένωσης με επικεφαλής τον Αλεξάντερ Σταμπολίισκι που είναι κατά της μοναρχίας και ο βασιλιάς είναι αναγκασμένος να κάνει πλήθος συμβιβασμών. Στην συνέχεια την εξουσία καταλαμβάνει μετά από πραξικόπημα ο πολιτικός κύκλος "Ζβενό" που καταργεί τα κόμματα και αγνοεί τον βασιλιά.

Μόλις το 1935 ο Μπορίς παίρνει στην πράξη τα ηνία του βουλγάρικου κράτους. Ο ηγεμόνας θέτει ξανά σε ισχύ το Σύνταγμα και επιβάλλει πλειοψηφικό σύστημα στις κοινοβουλευτικές εκλογές στις οποίες οι γυναίκες λαμβάνουν για πρώτη φορά δικαίωμα ψήφου. Στις παραμονές του Β' Παγκοσμίου Πολέμου η Βουλγαρία βρίσκεται σε οικονομική και κοινωνική άνθηση, οι θεσμοί της είναι σταθεροί και η παραγωγή της αυξάνεται.

Το 1940 ο Βόρις Γ' καταφέρνει να διαπραγματευτεί με την Γερμανία και την Σοβιετική Ένωση την επιστροφή της περιοχής της Βόρειας Δοβρουτσας στη Βουλγαρία και ο λαός αρχίζει να τον αποκαλεί "βασιλιά ενοποιό". Για αρκετό καιρό η χώρα καταφέρνει να κρατήσει ουδετερότητα αλλά την 1 Μαρτίου του 1941 αναγκάζεται να προσχωρήσει στον Άξονα. Πάραυτα βουλγάρικα στρατεύματα δεν αποστέλλονται στο μέτωπο.

"Πρέπει να αναγνωρίσουμε στο βασιλιά αυτήν την επιτυχία", λέει ο ακαδημαϊκός Γκεόργκι Μάρκοφ. "Η Βουλγαρία αν και σύμμαχος της Γερμανίας δεν διακόπτει τις διπλωματικές της σχέσεις με την Σοβιετική Ένωση και δεν στέλνει στρατεύματα στο Ανατολικό μέτωπο ούτε στη Βόρεια Αφρική".

Το 1943 μετά από εξαιρετικά δύσκολη και εχθρική συνάντηση με τον Χίτλερ ο βασιλιάς Βόριδος πεθαίνει αναπάντεχα από καρδιακή ανεπάρκεια, της οποίας η αιτία παραμένει μυστηριώδης και μέχρι σήμερα. Η κηδεία του μονάρχη είναι μεγαλοπρεπής γιατί ήταν αγαπητός στο λαό και δημοφιλής.

Η Βουλγαρία τον ευγνωμονεί και τιμά τα 120 χρόνια από την γέννησή του με την έκθεση "Η λάμψη της Βουλγαρίας – ηγεμόνες και παλάτια του Τρίτου Βασιλείου", στο κτίριο της Ένωσης των Βούλγαρων Ζωγράφων, στην οποία συμπεριλαμβάνονται και φωτογραφίες από το αρχείο της βασιλικής οικογένειας, από το αρχείο του κράτους, από τα μουσεία του Σούμεν και του Ράζγκραντ και από την Αυστρία, ενώ η έκθεση θα ταξιδέψει και ως τις ΗΠΑ.

Μετάφραση: Αγάπη Ασπρίδου