Οι εργαζόμενοι στη Βουλγαρία είναι λίγο περισσότεροι από 2 εκατομμύρια. Σύμφωνα με ορισμένους υπολογισμούς, οι Βούλγαροι που εργάζονται στο εξωτερικό είναι σχεδόν τόσοι, ενώ ορισμένοι ισχυρίζονται ότι είναι και περισσότεροι. Δηλαδή, περισσότεροι Βούλγαροι εργάζονται στο εξωτερικό, απ’ ό,τι στην πατρίδα τους. Το φαινόμενο αυτό έχει και θετικές, και αρνητικές συνέπειες και απόψεις.

Καλό είναι ότι αυτοί που δεν έχουν βρει κατάλληλη δουλειά στη χώρα, κατόρθωσαν να βρουν την επαγγελματική τους ευκαιρία στο εξωτερικό. Μ’ αυτό μειώνεται ο αριθμός των ανέργων στη χώρα και αντί το κράτος να τους πληρώνει κοινωνικά επιδόματα, αυτοί πληρώνουν, εμβάζοντας σοβαρά ποσά στους συγγενείς τους, που έχουν μείνει στη Βουλγαρία, και έτσι ουσιαστικά είναι ο ξένος επενδυτής νούμερο 1 στη χώρα. Καλό είναι επίσης ότι δουλεύοντας σε πιο αναπτυγμένες από οικονομική και τεχνολογική άποψη χώρες, οι άνθρωποι αυτοί βελτιώνουν την ειδίκευσή τους και τη γενική κουλτούρα τους, εντάσσονται λίγο πολύ πιο αναπτυγμένες από κάθε άποψη κοινωνίες. Καλό είναι επίσης ότι στις περισσότερες περιπτώσεις, μένοντας και δουλεύοντας χιλιάδες χιλιόμετρα από την πατρίδα τους, κατορθώνουν να διαφυλάξουν την εθνική τους ταυτότητα, τηρούν και σέβονται τις παραδόσεις, τα ήθη και τα έθιμα του λαού τους, μένουν πιστοί στην ορθόδοξη χριστιανική πίστη. Οι Βούλγαροι μετανάστες ασκούν διάφορα επαγγέλματα, αλλά το μεγαλύτερο μέρος από αυτούς είναι ανειδίκευτοι εργάτες, υπάρχει κάποιος αριθμός τεχνικών ειδικών μέσης εκπαίδευσης, και λιγότεροι είναι οι ειδικοί με ανώτατη μόρφωση σαν γιατροί, μηχανικοί, επιστήμονες, μάνατζερ, επιχειρηματίες. Είτε, με άλλα λόγια κατά κανόνα οι Βούλγαροι στο εξωτερικό δουλεύουν αυτό που οι ντόπιοι δε θέλουν πολύ – χαμηλόμισθη και ανειδίκευτη δουλειά, που δεν απαιτεί ιδιαίτερες ικανότητες. Αλλά λόγω της μεγάλης διαφοράς μεταξύ των βιοτικών επιπέδων των αναπτυγμένων χωρών και της Βουλγαρίας, και αυτά τα μάλιστα ανεπιθύμητα επαγγέλματα είναι καλύτερα πληρωμένα στο εξωτερικό απ’ ό,τι στη Βουλγαρία.

Υπάρχουν και άλλα θετικά αποτελέσματα από την εξαγωγή βουλγαρικού εργατικού δυναμικού στο εξωτερικό, προς το παρόν όμως σε πρώτη θέση θαρρείς αρχίζουν να εμφανίζονται οι αρνητικές συνέπειες της μετανάστευσης, απ’ αυτήν τη διαρροή τόσο μυαλών, όσο και εργατικού δυναμικού μεσαίου και χαμηλού επιπέδου.

Ενδεικτικά από αυτήν την άποψη ήταν τα δημοσιευμένα πρόσφατααποτελέσματα δύο ερευνών για τα επαγγέλματα, για τα οποία υπάρχει μεγαλύτερη ζήτηση στη χώρα, και για την αγορά εργασίας. Και οι δύο έρευνες σαφές και κατηγορηματικά δείχνουν ότι περίπου το 70% των εργοδοτών νιώθει έλλειψη ακριβώς ειδικών μέσης εκπαίδευσης – τεχνικών, οδηγών, λογιστών, ξενοδοχειακών υπαλλήλων. Εδώ πρέπει να προστεθούν και οι γιατροί, αλλά αυτό είναι λογική συνέπεια των ισχυρισμών του 60% των αποφοίτων ιατρικής τα τελευταία μερικά χρόνια, ότι μόλις λάβουν το πτυχίο τους, θα ανέβουν στο αεροπλάνο για το εξωτερικό.

Υπάρχει και κάτι άλλο πολύ ανησυχητικό σχετικά με την εργατική μετανάστευση. Είναι η δημογραφική κρίση. Ο βουλγαρικός πληθυσμός μειώνεται ταχέως και απειλητικά γερνά. Η γεννητικότητα πέφτει κάθε χρόνο όλο και περισσότερο, ενώ αυτοί που είναι ακριβώς στην ακμή των δυνάμεών τους και στην πιο κατάλληλη ηλικία να έχουν παιδιά, εγκαταλείπουν τη χώρα. Η Βουλγαρία μετατρέπεται σε χώρα με ηλικιωμένους και άρρωστους ανθρώπους, για τους οποίους κάποιος πρέπει να δουλεύει για να πληρώνονται οι συντάξεις τους και να τους φροντίζει. Προς το παρόν ένας εργαζόμενος βγάζει τη σύνταξη 1,5 συνταξιούχων. Είναι κυριολεκτικά μίζερη και μειωτική και δε φτάνει ούτε για τα φάρμακα των ηλικιωμένων ανθρώπων, αλλά η προοπτική είναι ακόμα πιο απαισιόδοξη.

Δεν είναι λίγες οι χώρες στην ΕΕ που πριν χρόνια έχουν αντιμετωπίσει παρόμοια με τα βουλγαρικά προβλήματα – και η Ελλάδα, η Ιταλία, η Ισπανία, η Πορτογαλία. Σήμερα οι χώρες αυτές προσελκύον ξένο εργατικό δυναμικό, συμπεριλαμβανομένου και βουλγαρικού. Πώς έγινε αυτός ο ριζοσπαστικός μετασχηματισμός; Προφανώς κοινές συνταγές δεν υπάρχουν, αλλά επίσης τόσο σαφές είναι ότι χωρίς οικονομική ανάπτυξη, που να ενθαρρύνεται με όλους τους δυνατούς τρόπους από τις αρχές, μεγάλα αποτελέσματα δε θα επιτευχθούν. Ενώ σήμερα τα πράγματα είναι και καλύτερα σε σύγκριση με τα χρόνια εκείνα όταν η Νότια Ευρώπη ήταν ο φτωχός συγγενής, επειδή η ΕΕ είναι πολύ πιο ισχυρή και διαθέτει πολύ πιο αποτελεσματικά εργαλεία για ενθάρρυνση της περιφερειακής ανάπτυξης και το ξεπέρασμα των δυσαναλογιών.

Μετάφραση: Σοφία Μπόντσεβα