Programi i ditës
Madhësia e tekstit
Radioja Kombëtare Bullgare © 2024 Të gjitha të drejtat janë të rezervuara

1945-ta: Gjykata Popullore, terrori dhe dhuna politike

БНР Новини
Foto: archives.bg

Viti 1945 filloi me vdekje. Më 1 shkurt u dënuan me vdekje pa të drejtën e apelimit të dënimit 3 regjentë, 8 këshilltarë të mbretit, 22 ministra, 67 deputetë nga Legjislatura e 24-të e Kuvendit Popullor, 47 gjeneralë dhe oficerë të lartë. Dënimet u zbatuan të njëjtën natë. Njerëzit u çuan me kamionë deri te një vrimë e shkaktuar nga një bombë e hedhur në rajonin e Varrezave të Sofjes dhe u vranë njëri pas tjetrit. Prof. Aleksandër Stanishev – një mjek me famë botore, drejtoi lutje për të konstatuar vdekjen e të vrarëve, që të mos varrosen të plagosurit. E vranë, duke gjunjëzuar mbi të plagosurin e fundit. Kufomat u mbuluan me hi, pas kësaj sipër u bë kapicë plehu. Nuk ka protokoll të ekzekutimit. Të dënuarit nuk kanë pasur mundësinë për të përqafuar për herë të fundit prindërit, fëmijët dhe bashkëshortet, kurse të afërmit madje nuk patën të drejtën për të vajtuar dhe të varrosur të vdekurit. Në vitin 1945 Gjykata Popullore shpalli 135 procese me 11 122 të paditur. U lejua të flitet për këtë që pas rrëzimit të totalitarizmit në vitin 1945.

Ja dhe komenti i shkrimtarit dhe gazetarit Stefan Gruev për këto ngjarje, që intervistë është ruajtur në Fondin e Artë të Radios Kombëtare Bullgare: I pandehuri prof. Bogdan Filov përpara Gjykatës Popullore në Sofje.“Po të bëjmë një krahasim me Procesin e Nürnberg“-ut, kur shpërtheu tërë planeti, kishte 12 veta të dënuara me vdekje. Kurse te ne kjo ishte vetëm përbërja e parë e gjyqit të parë. Ishte një vrasje e madhe, histerike dhe sadiste, ishte asgjësuar një klasë e tërësishme. Ishte menduar shumë mirë, që të asgjësohet çdo një mundësi e rrezikimit të pushtetit të ri. Kjo u bë për shkaqe më të ndryshme dhe ishte udhëhequr nga Moska. Më dhemb se gjatë viteve të para ngushëlloheshim se kjo nuk ishte punë bullgare, por punë sovjetike, e Stalinit, por le të jemi të sinqertë, zbatuesit ishin sadistë, servilë, ishin nëpunës të paguar – shtetas sovjetikë, por me origjinë bullgare.”

U caktua paraprakisht përqindja e të dënuarve, sipas urdhrit të Moskës. Në vigjilje të mbledhjes së Gjykatës Popullore Vëllko Çervenkov (anëtar i udhëheqjes së Partisë Komuniste) raportoi para Georgi Dimitrovit (ish udhëheqësi i Kominternës dhe deputet në Parlamentin Sovjetik) me një telegram, të shkruar në rusisht: “Dënimi do të zbatohet ditën e enjte, më 1 shkurt. Përbërja e deputetëve ofron që të dënohen me vdekje deri më 70 për qind!” Nga telegrami i fundit dërguar Dimitrovit bëhet e qartë se veprimi i kobshëm, i quajtur “Gjykatë Popullore”, ka qëllim “legalizimin” e vrasjeve të bëra pas 9 shtatorit, vrasje të kryera pa dënime dhe gjykatë. Ende nuk dihet numri i tyre i saktë, por bëhet fjalë për jo më pak se 30 000 veta, të vrarë pa dënime. “Ndër armiqtë më të mëdhenj” ka gazetarë dhe shkrimtarë, si Jordan Badev, Nenço Iliev, Danaill Krapçev dhe Rajko Aleksiev. Krapçev ishte rrahur me gurë në Gorna Xumaja. Aleksiev u vra në Drejtorinë e Milicisë në Sofje.

Në fillim të vitit 1945 Pallati i Gjykatës ishte i ngushtë për të gjithë të dënuarit dhe prandaj proceset e tyre zhvilloheshin në Universitetin e Sofjes. Deri në prill ishin dënuar me vdekje 2 730 veta. U vranë më shumë gjeneralë dhe oficerë të lartë, sesa ishin vrarë në të gjitha luftërat, që ka pasur Bullgaria pas Çlirimit nga zgjedha turke në vitin 1878. Ja një pjesë e aktakuzës, së shpallur nga Stefan Manov:

Manifestim në Sofje në mbështetje të Gjykatës Popullore.“Në vigjilje të 9 shtatorit të këtij viti për herë të tretë me radhë në historinë e saj të shkurtër pas Çlirimit, Bullgaria u gjend në pragun e një katastrofe të tmerrshme. Sot nuk ka dyshim se në qoftë se populli bullgar nuk kishte gjetur mjaftë forca në vetvete, që të rrëzojë pushtetin fashist dhe të krijojë më 9 shtator qeveri më vete – qeverinë e Frontit, vendi ynë mund të humbte krejtësisht pavarësinë e vet dhe të asgjësohej nga harta e shteteve të lira dhe të pavarura. Në qoftë se e kthejmë shikimin prapa, në historinë tonë më të re, do të shohim në të gjitha katastrofat kombëtare, gishtin e imperializmit gjerman. Armë e politikës gjermane në Ballkan ishin Ferdinand dhe dinastia e tij, klika tradhtare shoviniste e Bullgarisë së Madhe.”

Në vitin 1996 Gjykata Supreme e Republikës së Bullgarisë refuzoi një pjesë të dënimeve të Gjykatës Popullore me motivin: “mungesë provash”. Që nga viti 2011, 1 shkurti shënohet si Ditë Nderi ndaj viktimave të regjimit komunist.

Përgatiti në shqip: Vesella Mançeva



Последвайте ни и в Google News Showcase, за да научите най-важното от деня!

Më shumë nga rubrika

Viti 2015 – Radioja Kombëtare Bullgare – 80 vjet më vonë

Më 25 janar të vitit 1935 mbreti Boris III botoi një Dekret, me të cilin radiopërhapja në Bullgari bëhej pronë shtetërore. Konsiderohet se kjo është data e themelimit të Radios Sofje, e cila më vonë u shndërrua në Radion Kombëtare Bullgare. Drejtor i..

botuar më 15-12-28 1.17.MD

2014 – Nikolla Gjuzelev – Piktori në botën e operës

“Nuk më pëlqen fjala “legjenda”, unë jam realist dhe artist. Por megjithatë do të thoja: “Më njohën si basi më i mirë kantil në botë.” Këtë e tha në një prej intervistave të tij të fundit basi i njohur Nikolla Gjuzelev. Gazeta “Mond” e përshkruan zërin..

botuar më 15-12-19 12.15.MD

Viti 2013 – Qeverisja në izolim

2013 mbetet në historinë më të re të vendit tonë si viti i protestave. Për shkak të tyre gjatë shkurtit nga pushteti u largua qeveria e GERB ne krye me Bojko Borisovin, ndërsa pas zgjedhjeve më 12 maj qeveria e koalicionit midis PSB dhe Lëvizjes për të..

botuar më 15-12-12 9.55.PD