Duke shëtitur në qendrën e Sofjes, në pedonalen Vitosha, para nesh hapet tabloja madhështore e malit Vitosha – një nga simbolet e kryeqytetit bullgar. Në muajin gusht 1895 shkrimtari Aleko Konstantinov mblodhi 300 veta, të cilët u ngjitën me të në majën më të lartë të Vitoshës – Çerni Vrëh (2290 m.). Në këtë mënyrë u vu fillimi i turizmit të organizuar bullgar. Pothuaj 40 vjet më vonë – në vitin 1934 është shpallur parku i parë natyror në Bullgari – Vitosha.

“Kjo është bërë me iniciativën e Bashkimit për mbrojtjen e natyrës. Në fillim Parku Kombëtarë ka përfshirë pjesën më të lartë të malit, e cila ka qenë pronë e shtetit. Pak më vonë kufijtë e tij janë zgjeruar dhe aktualisht territori i tij është 27 mijë hektarë” – tregon Vanja Rëtarova – Georgieva, zëvendës drejtorja e Parkut.

Sot Vitosha është vendi më i preferuar për kryeqytetasit në secilën stinë. Ai ofron itinerare të ndryshme – për të gjitha shijet dhe parapëlqimet – për shëtitje të lehtë, për turizëm ose ngjitje me pajisje të posaçme, për biçikleta ose kuaj ose itinerare tematike, shpjegon Vanja Rëtarova- Georgieva dhe vazhdon:

„Këtu mund të përmend për shembull shtegun e bimëve mjekësore, i cili fillon nga pylli pranë lagjes Knjazhevo, kalon përmes vendeve Bjallata Voda (Uji i Bardhë) dhe Zlatnite Mostove (Urat e Arta) dhe arrin deri tek Momina Skalla (Shkëmbi i Vajzës)”

Ngjarjet tradicionale, të cilat organizohen në Park janë Xhiroja e Vitoshës – 100 kilometra super-mraton dhe çiklizëm (në mes të qershorit) dhe ngjitja tradicionale në masë e majës Çerni Vrëh (më 25 gusht).

Vitosha ofron dhe objekte interesante për ngjitësit – Kominite (Oxhaqet), Divite Skali (Shkëmbinjtë e Egër), Ujëvara e Bojanës. Parajsa e speleologëve është shpella Duhllata – shpella më e gjatë në Bullgari – 18 kilometra! “Ky është një objekt shumë interesant, por regjimi i vizitave është shumë i rreptë – atje mund të hyjnë vetëm turistë me pajisje të përshtatshme dhe vetëm me udhërrëfyes të kualifikuar për shkak të sigurisë së tyre” – tha Vanja Rëtarova-Georgieva. Dhe shtoi se çdo një vend në pak është shumë interesant me diversitetin biologjik, me peizazhet dhe trashëgiminë kulturore.

Përveç kishës mesjetare të Bojanës, e cila është objekt i trashëgimisë kulturore të UNESKO-së, në Vitosha mund të shihen rrënojat e një vendi të shenjtë të trakëve (në majën Kikish), rrënojat e një kështjelle trake (afër fshatit Mërçaevo) dhe të një faltore sllave të lidhur me kultin e Diellit (në afërsi të shpellës Duhllata). Në fshatin Bosnek gjithashtu ka mbeturina të një kalaje trake me tri kulla. Në qendrën e njërës kulle ka pasur një shenjtërore të lidhur me kultin e Diellit.

Një fenomen specifik gjeologjik për këtë mal është “lumi i gurtë” – morenat. Sipas njërës prej teorive morenat janë depozitime të shkëmbinjve që gjuha e akullnajës i ka bartur me vete. Në përputhje me një teori tjetër ato janë formuar nën ndikimin e veprimit të erozionit të ujit nën shkëmbat.

Në Vitosha janë përshkruar 1859 lloje bimore. Shumë karakteristik është tulipani i Vitoshës – një lule të verdhë. Atje mund të shihen dhe dy bimë grabitqare – Pinguikulae Ballkanit(Pinguicula balcanica) dhe Drosera.

Të tërhequr nga afërsia e Vitoshës me kryeqytetin bullgar, turistët nganjëherë harrojnë se ata janë duke shkuar në natyrën e egër dhe shpesh janë të papërgatitur për takime me kafshët e egra . Në raste të tilla ata reagojnë në mënyrë të gabuar dhe më e rëndësishmja është që t’i lënë të qetë kafshët:

„Për fat të keq vizituesit nuk dinë mjaftë për jetën e kafshëve dhe shpesh marrin me vete sorkadhë dhe drerë të vegjël duke menduar se janë braktisur nga nënat e tyre. Por kjo nuk është kështu. Zakonisht nënat janë në afërsi, pavarësisht se nuk i shikojmë. Kafshët e vogla qëndrojnë pa lëvizur sepse kjo është reagimi i tyre instinktiv. Gjëja më e mirë, të cilën mund ta bëjmë është që të largohemi sa më shpejtë nga vendi”, paralajmëron Vanja Rëtarova- Georgieva dhe shton se në Vitosha jetojnë midis 10 dhe 15 arinj, të cilët parapëlqejnë vendet, ku nuk turistë – pjesën jugore të malit.

Vitosha ofron mundësi të shkëlqyera për të ikur nga ritmi i jetës në qytet. Atje mund ta lëmë energjinë negative, por pa harruar t’i marrim me vete plehrat tona – kështu do ta ruajmë bukurinë e natyrës së egër!

Foto: Miglena Ivanova

Përgatiti në shqip: Jordanka Ivanova