"Nota dizeleri, kırlangıçların konduğu telgraf tellerine benziyorsa, yazdığı binlerce notaları ülkenin dört bir yanına uzanan Maestro, mutluluğun beyaz kırlangıcını bulmak için bu telgraf telleri boyunca yürüdü. Bunu kendisi için değil, bizim için yapması hayret vericidir”. Unutulmaz Bulgar aktör Veli Çauşev,  3 Temmuz 1929’da doğan büyük müzisyen Dimitar Valchev’i bu sözlerle anlattı.

Dimitar Valchev’in Bulgar sahnesi, sineması, televizyonu vs için yarattığı eserlerin sayısı etkileyici olmakla beraber klasik ulusal miras olarak kabul edilmektedir.

Sadece ünlü operet ve müzikalleri değil, aynı zamanda senfonik, tiyatro ve film müzikleri, eğlenceli ve hicivli şarkıları, hit parçaları da usta sanatçılığıyla yüklüdür. Bunların benzersiz müzikal özellikleri, yazarın tükenmez melodik yeteneği ve canlı ulusal ifade gücünden kaynaklanmaktadır.

Dimitar Valchev sanatçının, sanatın kendisinden mutlu olma gibi nadir bir özelliğe sahipti. Kalbi sanat mutluluğundan unutulmaz şarkıları doğdu. Bunlar arasında yıllar içerisinde gayri resmi ulusal marş olarak kabul edilen “Bir Bulgar gülü” (Edna Bılgarska roza) en sevilen şarkısıdır. Şarkı sözlerinin yazarı Nayden Valchev, hukuk bitirmesine rağmen 1950’li yıllardan itibaren gazeteci ve tercüman olarak başarılı bir kariyer yaptı. 20’nin üzerinde şiir kitabı, çocuk kitapları var ve onlarca popüler hit parçasına imza attı.

1968 yılında Sofya, IX. Dünya Gençlük ve Üniversiteliler Festivali’nin ev sahipliğini yaptı. Bu münasebetle Bulgaristan Yazarlar Birliği etkinliğe uygun şarkı sözleri için yarışma ilan etti. Nikolay Valchev seçilen yazarlar arasında değildi, buna rağmen, jürinin reddettiği birkaç dizeyi sundu. Bundan belirli bir zaman sonra şair besteci Dimitar Valchev ile karşılatı ve şiire göz atmasını rica etti.

Şair bTV’ye verdiği bir röportajda “Şiirimi okudu ve jüri üyeleri hakkında pek de hoş olmayan sözlerle birlikte “Bu kayıt edilmesi gereken hazır bir şarkıdır” dedi. Birkaç gün sonra beni çağırıp onu çaldı ve söyledi” diye paylaştı.

“Bir Bulgar gülü” şarkısı, dönemin en prestijli popüler müzik yarışması olan “Altın Orfe” ye katıldı. Şarkıyı kim söyleyecek? sorusuna Nayden Valchev kısaca- genç bir kız, diye cevap verdi. 1970 yılındaki “Altın Orfe” yarışmasında 24 yaşındaki Pasha Hristova, ne ses sanatçılara verilen Büyük ödüle, ne de herhangi bir uluslararası şarkı yarışmasından ödüle sahip değildi. Pasha Hristova Yosif Tsankov ve Dimitar Vasilev’in “Povey, vetre” (Es rüzgar) ve Dimitar Valchev ve Nayden Valchev’in “Bir Bulgar gülü” şarkısını söyledi. İlk şarkı ona Büyük ödülü, ikincisi ise Birincilik ödülünü kazandırdı. Birçok uzman ve müziksever için, Dimitar Valchev’in şarkısı büyük ödüle değil de birincilik ödülüne layık görülmesi günümüze dek izah edilemez bir durum. Muhtemelen o zamanlar konjonktür böyleydi.

Parlak yeteneğe, son derece ilginç ve bilgili kişiliğe, mizah anlayışına sahip tatlı dilli, sevilen dost ve meslektaş olan Dimityar Valchev hayatta iken değer görmeme hissinden muzdaripti. 1992 yılında yayınlanan “Diğer tel” adlı otobiyografik kitabındaki hatıraları acı ile doludur. Popüler müzik çalışmalarının bilançosunu yapıp analiz ettiğinde Dimitar Valchev, “hepsi kendi dramaturjisi, kendi görünümü, zengin orkestra ve sanatçıların ustalığı ile meydana gelen eğlenceli sanat eserleridir” sonucuna vardı. “Onlar ticari değiller. Erişilebilirler, ancak müzik uzmanlarının inkar ettiği şekilde değil” diye devam eden Dimitar Valchev çok az şarkıcının bu eserleri isteyerek seslendirdiğini ve onlar için yazmasını istediğini ifade etti.
Kiril Semov, Margret Nikolova, Petar Chernev, Didi Gospodinova, Margarita Goranova ve Pasha Hristova'dan minnetle bahsetti. “Bir damla ilgi” görmediği diğer ünlü isimleri de sıradı ve bilgece şu sonuca vardı: "Çalışmalarımda çağdaş pop şarkıcısına hoşuna gitmeyen bir şeyler var gibi görünüyor. Sanki aramızda hiçbir yabancı müdahaleye izin vermeyen gizli ve katı bir mezhebin taraftarları varmış gibi. Belki de kabul görmüş pop zevkinin parametrelerine uymuyorum...

Modern olmayı hiçbir zaman istemedim. Ünlü bir salonu olan bir terzi değilim. Ancak bu zor ve erişilebilir türde kendi tarzımı geliştirdiğimi, kendi damga ve kendi markama sahip olduğumu, metni kıskanılacak bir ustalıkla bestelediğimi, şiirde olan dramaturjiyi vurguladığımı iddia ediyordum.”

Bu yetenekli bestecimiz, neden kendi ifadesiyle “yarı yazar” olarak algılandı?

Neden göz ardı edildi, ihmal edildi, erken emekli edildi? Ünlü aktör ve şarkıcı Vidin Daskalov bunu net bir şekilde açıkladı: “Bizde "kıskançlık" diye bir Bulgar sendromu var... libretto yazanlar ondan librettist olarak, müzik yazanlar da ondan besteci olarak korkuyordu...”

2000 yılında "Bir Bulgar gülü" Yüzyılın Bulgar Şarkısı seçildi.