Vasil Levski - Bulgar Ulusal Devrimi’nin örgütçüsü ve ideoloğu

Bulgaristan, her yıl 19 Şubat günü, hayatını ülkenin beş yüzyıllık yabancı esaretten kurtuluşuna adamış ve vermiş olan, en yüce evladı Vasil Levski’nin ölümsüz davası önünde saygıyla baş eğiyor. Halkımız tarafından Özgürlük Havarisi olarak adlandırılan Vasil Levski 19 Şubat 1873 günü asıldığı zaman, ölümsüzlüğe adım attı.
Kocabalkan eteklerinde, Karlovo kasabasında 18 Temmuz 1837 günü dünyaya gelen Vasil Levski, 1858 yılında İgnatiy adını alarak keşiş oldu, bir yıl sonra ise, Bulgarca dyakon olarak bilinen daha yüksek bir dini unvan aldı. Fakat bu dönemde büyük Bulgar devrimci Georgi Rakovski’nin fikirlerinin etkisiyle, dini faaliyetten vazgeçerek, ülkenin kutruluş mücadelesine katıldı. Nitekim Vasil Levski, Georgi Rakovski’nin 1862 eve 1868 yıllarında Belgrad’ta oluşturduğu iki Bulgar lejyonuna katıldı. Ünlü voyvoda Panayot Hitov’un çetesinde bayraktar oldu.

Sofya “Aziz Kliment Ohridski” Üniversitesi öğretim üyelerinden Doçent Plamen Mitev, Vasil Levski’nin faaliyetini anlatırken şöyle diyor:
Vasil Levski 1868 yılının başlarından itibaren, Bulgar sorununun çözüme bağlanmasıyla ilgili olarak o zamana kadar mevcut görüşleri yeniden anlamlandırma çalışmalarına başladı. Voyvoda Panayot Hitov’a gönderdiği mektuplardaki görüşleri bunu gösteriyor. Levski bu mektuplarında yeni bir şeyler yapmayı düşündüğünü vurgularken şöyle diyor: - eğer bu yeni şeylerde başarılı olursam, “bundan bütün halk kazanacak, başarısız kalırsam, yalnız kendim kaybetmiş olacağım”. Levski’nin bu ünlü ifadesinde, Bulgar sorununun çözümü için yeni yollar arayışının ilk belirtilerini görüyoruz.

Özgürlük Havarisi bu dönemde bütün ülkede, Bulgaristan’ın kurtuluşu için genel halk ayaklanmasını hazırlayacak gizli devrim komiteleri ağı oluşturma fikrini gerçekleştirme yoluna koyuldu. Bu amaçla ülkeyi baştan başa iki kez dolaştı. Bu gezileri sırasında halk arasında yaygın gerçek siyasi görüşler hakkında bilgi topladı. Bunlar esasında, ilk gizli devrim komitelerinin oluşturulması çalışmalarına başladı. 1870 yılında Bükreş’te, büyük devrimci ve yazar Lüben Karavelov’la birlikte Bulgar Merkez Devrim Komitesi’nin oluşturulmasına katıldı. Aynı yılın ilkbaharında devrim faaliyetini özellikle arttırdı.

Özgürlük Havarisi 1870 yılı sonuna kadar ve ertesi yıl boyunca, çok yoğun bir gizli devrim komiteleri ağı oluşturmayı başardı. Bu komiteleri, kendi tüzüğü ve programına, sıkı disiplin yönetmeliğine sahip İç Devrim Örgütü’nde birleştirdi. Vasil Levski örgütün Tüzüğü’nde şu görüşe de yere vermişti : “Genel bir devrim yoluyla şimdiki zorba ve tiranlık sisteminde köklü değişiklikler yapılmalı ve bu sistem yerine demokratik cumhuriyet kurulmalıdır.”
İç Devrim Örgütü ve Merkez Bulgar Devrim Örgütü, bir buçuk yıldan fazla bir zaman boyunca koşut çalışmalar yürüttü. Gelecekte yapılacak ulusal devrimin hazırlıkları çerçevesinde en büyük görevleri Vasil Levski ve yardımcıları gerçekleştirdi. Bulgar Merkez Devrim Komitesi’nin 1872 yılının ilkbaharında Bükreş’te yapılan ilk genel toplantısı, iki yönetim merkezinin birleştirilmesinde çok önemli rol oynadı.

Vasil Levski, genel toplantıdan sonra Bulgar ulusal devrimi örgütlenmesi çalışmalarına hız verdi. Levski bu dönemde gizli haberleşmeyi ve gizli devrim polisini örgütledi; devrim çalışmalarını ihbar edenlere karşı devrim terörü uygulamaya başladı; üstün örgütçü, siyasetçi ve ideolog yeteneklerini ortaya koydu. Avrupa deneyiminden yararlanırken, bu deneyimi Bulgar ulusal devriminin somut hazırlık koşullarına göre uyguladı. Her ayrı devrimciye kod adı verildi; ayrı ayrı devrim komiteleri arasındaki haberleşme için gizli kurye kanalları oluşturuldu; gizli devrim komitelerinin yazılarında şifre ve gizli yazı şekilleri kullanılmaya başlandı. Gizli devrim polisine ise, komitelerin en güvenilir eylemcileri alındı. Gizli devrim polisi bir yandan örgüt tüzüğü hükümlerinin uygulanmasını denetlerken, bir yandan da örgütü hainlerden koruyordu. 1872 yılının sonbaharında yaşanan dramatik olaylar, özü ve sonuçları bakımından bu olağanüstü büyük faaliyete sonverdi. O dönemde, Vasil Levski’nin yardımcısı Dimitır Obşti, Levski yasaklamış olmasına rağmen, örgüte gerekli parayı sağlamak amacıyla, Stara Planina’nın– Kocabalkan’ın - Arabakonak Geçidi’nde Osmanlı posta arabasına baskın yaptı. Baskını yapanlar tutuklandıktan sonra, gizli örgütle ilgili bilgiler de elde edildi. Bunlar sonucunda bir zaman sonra Özgürlük Havarisi – Vasil Levski de Osmanlılar tarafından tutuklandı. Özel bir mahkemede yapılan duruşmalardan sonra Vasil Levski, o dönemde Sofya’nın kenar mahallelerinden birinde asıldı. Doçent Plamen Mitev, Vasil Levski’nin mücadelesinin önemine değinirken şunları söylüyor:

Vasil Levski benim için en yüce Bulgarlardan biridir. Vasil Levski, Uyanış Dönemi’nde ayrı ayrı kuşaklardan siyasi eylemcilerin yapmak istediklerini, gerçekleştirmeyi başardı. Bulgar ulusal devrimini hazırladı. Gelecekte kurulacak özgür Bulgaristan’a ilişkin fikirleri de yücedir. Vasil Levski, geleceğin özgür Bulgaristan’ında hırıstiyan veya müslüman, Bulgar, Türk, Sırp, Rum, Ermeni veya Yahudi olduklarına bakılmaksızın, bütün dini ve etnik topluluklara eşit haklar ve adalet sağlayacak bir siyasi sistemin kurulmasını; gelecekte kurulacak özgür Bulgaristan’da “temiz ve kutsal” bir cumhuriyetin hakim olmasını istiyordu. O’ndan önce bu fikirleri hiçbir eylemci böylesine net ve ardıcıl şekilde ortaya koymamıştı. Vasil Levski 19’uncu yüzyılın ortalarında ve üçüncü çeyreğinde kendi özverili faaliyetiyle çok sayıda yandaş kazanan yüce bir eylemcidir. Bunun için, Özgürlük Havarisi büyük’tür, yüce’dir; her yeni kuşak, kendi kişiliğini onun kişiliğiyle kıyaslamalı; çağcıl politikacı, gerekli niteliklere sahip olmak için, Vasil Levski’nin kişiliğini yakından tanımalıdır.

Türkçesi: Sevda Dükkancı

Paylaş

Vasil Levski - Bulgar Ulusal Devrimi’nin örgütçüsü ve ideoloğu

Kategorideki diğer yazılar

340 yıllık iki sapsız meşe ağacı Ludogortsi tarihinin sessiz tanıklarıdır

Cuma öğleden sonra

17. asırdan kalma “Az. Atanasios” Manastırı kiliseyi ve halkı koruyor

Bulgaristan Müslümanları ve Dinî-Kültürel Mirası