Ağustos’un başında Asen Yordanov’un tasarladığı ilk Bulgar uçağının ilk uçuşu üzerinden 95 yıl tamamlandı. Bu günün hatırası Plovdiv’in yakınında yer alan Krumovo köyündeki Havacılık Müzesinde hala canlıdır. Savunma Bakanlığı bünyesinin bir kısmı olan Havacılık Müzesinde 6800 nesne ve uçak, helikopter ile motorsuz uçak olmak üzere 65 uçucu araç bulunuyor.
Havacılık Müzesinin uzmanı Veselina Çakırova ile birlikte 1915 yılının 15 Ağustos tarihine dönüyoruz. 

İlk Bulgar uçak tasarımcısı Asen Hristov Yordanov.

İlk Bulgar uçağının yapısı tamami ile genç Sofyalı olan Asen Yordanov’a aittir. Asen Yordanov, uçağını ailesinin finansal yardımı ile ve motorun satın alınması için gerekli parayı sağlayan devletin desteği ile yaptı.

“Uçakla ilk uçuşu dönemin en iyi pilotlarından biri ve Balkan Savaşının kahramanı olan Radul Milkov gerçekleştirdi, diyor Veselina Çakırova. Uçuşu takip eden komisyon, önce “Express”, sonra ise “Yordanov-1” olarak adlandırılan uçağın uçuş yapabileceğine dair görüş bildirdi, 19 yaşındaki Asen Hristov Yordanov ise ilk Bulgar uçak tasarımcısı ilan edildi.
Bundan birkaç yıl sonra 1921’de ABD’nde yerküresi etrafında uçakla uçuş yarışması ilan edildi. Hala 16 yaşındayken Fransa’da Blerio’nun pilot okulunu bitiren Asen Yordanov, yarışmaya katılmaya karar verdi. Yarışma maalesef suya düştü, ancak genç Asen, sınırsız imkanlar ülkesinde kalarak hayallerinin peşine düştü. Karyerine değişik havacılık şirketlerinde çıraklık yaparak başlayan Asen Yordanov, zamanla mühendis olmayı başardı. Daha sonra Curtiss Wright şirketinde test pilot olarak çalışan Yordanov nihayet “Jordanoff aviation company” adı ile kendi havacılık şirketini kurdu. Kurduğu şirket, ABD Hava ve Deniz Kuvvetleri ile sıkı işbirliği içinde çalıştı. Böylece Asen Yordanov, uçak mühendisi olma hayalini gerçeğe dönüştürdü.

"Dar-3" Bulgar uçaklarının üretimi/ Devlet uçak tamirhanesi/.

Bulgaristan’da havacılığın tarihi ilk uçak uçuşundan 3 yıl önce başladı aslında. Wright kardeşlerinin uçuşundan ancak 9 yıl sonra 1912 yılında ülkemizde Georgi Bojinov bir uçak tasarımı yaptı. O zaman Bulgaristan’da patent alamayan tasarıma Fransa’da patent verildi. Uçağın seri üretimine başlanması için teklif alan Bojinov yurtsever görüşlerinden dolayı teklifi redderek Bulgaristan’a döndü. Birinci Dünya Savaşı arifesinde Bulgar hükümeti kendisine destek sağlamak durumunda olmadığı için Bojinov’un uçağı ancak 1925 yılında gerçek oldu. Günümüzde de Havacılık Müzesinde korunan bu uçak, o dönemin uçucu makinelerinin nasıl göründüğünün bir örneğidir. Bundan sonra uçağın seri üretimine başlandı:

“1926 yılında Kazanlık’ta Devlet Uçak İşletmesi kuruldu ve DAR tipi uçakların birçok serisi üretildi. Bu uçaklar Bulgaristan Hava Kuvvetleri tarafından kullanılıyordu. Daha sonra Kazanlık’ta 1930 yılından başlayarak İtalyan şirketi Caproni ile birlikte başka bir tasarımın oluşturulmasına başlandı. Üretimde Kiril Petkov ve daha sonra 1947 yılında seri halinde imal edilen tamami ile Bulgar olan Laz 7 marka ilk uçağı tasarlayan Tsvetan Lazarov gibi birçok Bulgar mühendisi yer aldı.

"Arado Ar- 196" II. Dünya Savaşından bir Almanya uçağı.

Krumovo’daki Havacılık Müzesinde birkaç eşsiz uçak görülebilir. Bunlardan biri olan “Arado 196 A3 Akula” uçağı, 1937’de Almanya’da üretilip 1943’te Bulgaristan’a geldi. Uçak, su altı ve su üstü kayıklarla mücadele amaçlıdır. 1979’da ilk Bulgar kozmonot Georgi İvanov’un uçuşunun gerçekleştirildiği “Soyuz 33” uzay gemisinin indirilen kısmı da müzede görülebilir. Müzenin ziyaretçileri, Bulgaristan Hava Kuvvetlerinin en yeni helikopteri olan Kugar 701’in maketini de görebilirler.

Çeviri : Tanya Blagova