Herhalde Mart ayının bayanların ayı olduğunu duymuşsunuzdur. Ancak bunun neden öyle olduğunu hiç düşündünüz mü? Bu sorunun cevabını Bulgaristan Bilimler Akademisi’nin Etnoloji ve Folklorizm Enstitüsü’nden Dr. Vihra Baeva veriyor.

Bulgarların masal ve efsanelerine göre yılın ayları on bir erkek kardeş ve bir kız kardeştir. Kız kardeşin adı da Marta. Onların hepsi, dünyanın en uzak köşesinde yaşar ve teker teker insanların dünyasına gelir. Bir tek Baba Marta ama daha özel bir şekilde karşılanır. Bugün bile ülkenin bazı yerlerinde ev temizlemek, ateş yakmak ve yılan ve kertenkele kovmak gibi 1 Mart tarihinde uyulan eski gelenekler korunmuştur. Bundan başka 1 Mart tarihinde beyaz ve kırmız iplikten yapılan ve elbiselere, bileklere veya boyuna takılan martenitsalar da çok popüler bir gelenektir.

 Martenitsaların kötülüklerden koruduğuna ve sağlık ve bereket getirdiğine inanılır. Bu güvensizlik ve geçiş döneminde, kış ile ilkbahar sınırında, havanın kah güneşli ve sıcak, kah karlı ve soğuk olduğunda korumaya ihtiyaç duyulur. Folklor geleneğinde meteoroloji hava şartlarındaki bu değişkenlik, Baba Marta’nın değişken huyuyla açıklanır. Baba Marta kah neşeli ve güler yüzlü, kah kaşlarını çatmış ve öfkeli. Neden mi? Bir rivayete göre Büyük ve Küçük Seçko kardeşler ortak şarabı içmiş ve Baba Marta’ye tek bir damla bile bırakmamış. Bunu anlayan baba Marta çok kızmış, ancak ardından şarabı yabancı insanların değil kardeşlerinin içtiğini düşünmüş ve öfkesi geçmiş. Sonra ama yine kızmış. Diğer bir efsaneye göre ise Marta çok yakışıklı bir genç olan, ama ayakları hep çamur içinde olan April /Nisan/’la evliymiş. Ve Marta April’in güzel yüzüne bakınca gülüyormuş, çamurlu ayaklarına bakınca da kızıyormuş.

© Fotoğraf: www.pravoslavieto.com

Mart ayının başında neşeli Baba Marta bayramı kutlanır, ama sonunda 25 Mart’ta en büyük Hıristiyan bayramlarından biri Blagoveşteniye bayramı kutlanır. Bu günde Meryem Ana Başmelek Cebrail’den Hz. İsa’yla gebe kalacağı haberini alır. 25 Mart tarihi Hıristiyan kadın ve anne bayramı olarak kutlanır. Bu günde kilisedeki ayinden sonra çocuklar annelerine çiçekler hediye ediyor.
Mart ayında diğer bir kadın bayramı daha var. 8 Mart, 1910 tarihinde Kopenhag’da Uluslararası Sosyalist Kadınlar Konferası’nda dünya kadınlar günü olarak ilan edildi. İlk başlarda bu bayram, Danimarka, İsveç, Avusturya ve diğer Batı Avrupa ülkelerinde kadın hakları için gösterilerle kaydedildi. 8 Mart bayramı hem kadın, hem erkek tarafından seve seve kutlanmaya devam edilir.
İlkbaharın, uyanışın, değişken havanın ve moralin, yeni başlangıcın ve yeni umutların ayı, kadınlar ve kadınların enerjisiyle bağdaştırılmaya devam edilir. Mart ayı, insanoğlunun daha güzel yarısı olan kadınların hem gücüne hem de zayıflıklarına değer vermemiz gerektiğini hatırlatır.

© Fotoğraf: BGNES

Türkçesi: Rayna İvanova