Bulgar mutfağında Paskalya’nın buram, buram kokusu dillere destan olmuş. Yıllar içinde korunan tariflerle, halk gelenek ve göreneklerin özelliklerini korumuş olan Velikden sofrası, kendine has güzellikler gizler. En peki de Paskalya yumurtaları heyecen kaynağı olur. Bulgarlar, bu yumurtaların boyamasında farklı teknikler kullanır. Mesela mumla süsleme, üzerine resim yapma veya klasik boyalarla rengarenk hale getirme çabaları birbirinden güzel örnekleri yanında getirir.
Hristiyanların en eski ve en önemli bayramı Paskala kutlanıyor. İsa’nın çarmıha gerildikten sonraki dirilişinin kutlanışına adanan bu gün, insanlık tarihinin en yüce olayı olarak atlandırılır.

© Fotoğraf: arşiv

Ortodoks Kiliselerinde gece ayinlerinden önce kilise dışında bir ayin alayı düzenlenir, binlerce inanan gece yarısından sonra kiliseden dönüşte İsa’nın dirilişini simgelemek için yüzlerce mum yaktı. Her sene aynı tarihte gerçekleşmeyip Katolik ve Ortodokslar arasında da tarih farklılığı bulunan Paskalya Günü, Mart sonundan başlayıp Nisan sonuna kadar devam eden pazarlardan birine denk geliyor. Paskalya Gününün diğer isimleri ise Kıyam Yortusu, Diriliş Pazarı ya da Diriliş günü.Halk geleneklerinde Pasklya doğanın canlanması, hayata açılması, yeni hayatı doğuşunu simgeliyor. Aynı zamanda ilkbaharın kışı mağlup edişini de anlatıyor bu bayram. Paskalya Günü için evlerde “kozunak” adı verilen özel çörekler yapılıyor, boyalı paskalya yumurtası haşlanır, süslenir, mumlar yakılır, dualar okunur.

Paskalya çöreği İsa’nın vücudunu, kırmızı yumurta ise kanını sembolize ediyor. Kiliselerdeki ayin ardından yakılan mumlar, hiç söndürülmeden evlere kadar götürülüyor. Paskalya’da Hristiyanlar birbirini “İsa dirildi- Hakikat için dirildi” dilekleriyle kutlamakta. Bayram için hazırlıklar çok önceden başlar, evler süslenir, kozunak adı verilen Paskalya çöreği yapılır, rengarenk boyanmış yumurtalar, masalara konulur, yeşil dallarla süslenmiş sepetler evin ziyaretçilerine adeta gülümser. Paskalya bütün aileyi birleştiren, mutluluk ve heyecan kaynağı, sıcak duygular ve umudu simgeleyen bir bayram! Özellikle çocuklar da, aynen müslümanların Bayramı beklediği gibi, Paskalya’yı bekliyor ve mutlu heyecan doruğa ulaşıyor. Kırmızı, sarı, turuncu, yeşil, mavi-rengarenk yumurtalarla yapılan yarışta, kimin yumurtası en sağlam çıkarsa, o da günün kahramanı oluyor, en güçlü ve sağlıklı kişi olacağına işaret eder.
Bayram sofrası da kendine has atmosferiyle haneye farklı bir heyecan verir. Yeşil salata da Paskalya sofrasının “olmazsa olmazı”. Marul, küçük kırmızı turp, ıspanak, taze yeşil soğan, maydanoz gibi sebzelerin karışımı müthiş bir salata ortaya çıkar. Salata zeytin ve limonla tatlandırılır, ayrıca üzerine haşlanmış yumurta kesilerek, güzel bir hale getirilir.Bulgaristan’ın geleneksel üzüm veya erik rakısı da bu salataya eşlik eden içki olur genelde.

© Fotoğraf: arşiv

Paskalya’da Bulgarlar kuzu eti yemeyi sever. Kuzu eti bir nevi bayram kurbanı olarak hazirlanır, köylerde kuzu kesilir, ya közde, ya da tandır hazırlanır- içi de ıspanak, pirinç, baharat ve ciğerle doldurulur. Aynı zamanda “kapama” adı verilen yemek de çok belirgin bir yiyecek türüdür. Kuzu etinden yapılan kapamanın içine, taze soğan, havuç, domates, patates, ıspanak, maydanoz gibi malzemeler konulur. Herşey tuzla, kara ve kırmızı biberle yoğurulur, fırında uzun süre pişirilir ve sağlık ile bereket dilekleriyle ikram edilir.
Bazı yörelerde kuzu çorbası hazırlanır, veya ciğer sarma adı verilen yemek yapılır, yine kuzu ciğerinden ve pirinçten. Bazı yerlerde kuzu eti yerine tavşan eti fırında pişirilir.

© Fotoğraf: arşiv

Paskalya Günü için evlerde özel çörekler yapılır, yumurtalar haşlanıp boyanır, mumlar yakılır, dualar okunur. Paskalya Bayramı’nın kutlanma adetleri de özellikle yumurtanın anlamı çevresindedir ve yeniden canlanmayı, yani İsa’nın yeniden doğuşunu simgeler. Yine çok eski inançlara göre yumurta hayat kaynağının sembolüdür ve yine bu inanca göre bu yumurtaları da tavuk yerine tavşanlar yumurtlar. Paskalya günü öncesi kırmızı renkte boyanan yumurtalar, çikolata tavşanlar evin içine veya bahçeye saklanır, çocuklar da esas bayram günü olan Paskalya pazarı bu saklanan sembolleri arayıp bulmaya çalışırlar..

Türkçesi: Sevda Dükkancı