Bulgaristan’ın foklor müzik bölgeleri köşemizde, Istranca dağının en güzemli ve belirgin tören olan Nestinarka (ateş üzerinde yürüme geleneğine ilgili oyunları anlatacağız.
“Gizemli Istranca dağında, bilinmeyen zamanlardan bu yana, ateş üzerinde yürüme geleneği vardır. Nestinarka dansı olarak adlandırılıyor. 19.asrın sonlarına kadar sınıra yakın Bulgar ve Yunan köylerinde yaygındı. Bugün bir tek Istanca dağının ulaşama zor Bılgari köyünde korunuyor. Köy, ateş üzerinde yalın ayakla dans eden nestinarkalarıyla anılmış.

Bu gelenek Aziz Konstantin ve Aziz Elena bayramında yerine getiriliyor. Örflere dayanan dansta, Hristiyan Azizlere karşı saygı, güneş, ateş ve suya olan saygıyla biraraya gelmiş. Nestinarka dansı, sağlık ve bereket adına yapılıyor. Baş oyuncular nestinari ismini taşıyor. Eskiden erkekler olurken bugün başta kadınlar bu dansı yerine getiriyor. En yaşlısı, dans sırasında , kendinden geçerken, görülmeyen şeyleri görme yeteneğine sahip olup, köyün geleceğini görür. Nestinarka olan kadın, köydeşleri tarafında büyük saygı görür ve onun evi kutsal sayılır. Aziz Konstantin ve Aziz Elena ‘nın isimlerini taşıyan küçük bir kilise köy yakınında bulunur ve burada Nestinarka geleneğinin baş instrumanı-kutsal davul korunur.
Ateş, davul sesi ve son nestinar olan Zlata nine için Istranca halk sanatçısı Manol Mihaylov söylüyor.

Günümüz insanı için nestinar, ateş üzerinde yürüme geleneği, romantizme bürülü.
Genelikle akşam saatlerinde başlayan ateş oyunları, son derece gizemlidir ve yabancı gözün görmesine izin verilmez.

Bayram günü, erken saatlerde köy geçidi, baş nestinarın evine doğru yol alır. Davul ardından da gayda, çalmaya başlar. Nestinarın sesi duyulur ve ateşin büyülü gücünden etkilenmiş olarak, ilk dansına başlar. Daha sonra geçit, köy dışındaki”ayazmo”olarak adlandırılan kutsal kaynağı doğru yol alır. Kaynak suyunun şifalı olduğuna inanılırken, sadece o gün, bayram günü içilir. “Ayazmo” yanındaki yeşilliklerde ayin düzenlenir ve kurban kesilir, köylülerin adlandırdığı “panayır”, şenlik kururlur. Şenliğe danslar, şarkılar ve gayda, davul sesleri eşlik eder.

En ilginç Bulgar halk geleneği, “Bistrişki babi” olarak bilinen Bistritsa ninelerinin iki sesli eski şarkılarının ardından, Bulgar şaheseri olarak kabul edildi. Nestinar, ateş üzerinde yürüme geleneği, 2009 yılında UNESKO Somut Olmayan Kültürel Mirasına dahil edildi. Böylece,bin yılllık gelenek korunacak ve sonraki nesillere aktarılacaktır.

Türkçesi: Şevkiye Çakır