Etnomüzikolog ve etnolog Doçent Doktor Veselka Tonçeva, Bulgar Bilimler Akademisi(BAN) Foklor Enstitüsü ekibinin bir parçasıdir.
Bulgaristan’daki gelenekleri araştırma arzusu , onu bazen sıradışı ve ulaşılması zor yerlere götürüyor. Pleven’de doğup büyümüş olması Veselka Tonçeva’yı halk müziği ustası Diko İliyev’in horolarına aşık kılıyor. İşte Veselka’nın hikayesi:

“Loveç ile Pleven arasında bir köy var, işte babam orada doğumuş. Çok erken yaşta nefesli çalgılar bandosunun müziği ile büyüdüm ve Diko İliyev’in horonlarını oynuyordum. Pleven’deki Müzik Okulunda akordeon bölümünü okudum, ki akordeon tipik klasik çalgı değildir. Güzel Sanatlar Akademisinde, Akademisyen Nikolay Kaufman’dan dolayı etnomüzikoloji bölümünü seçtim. Çünkü gelenek dünyası, bambaşka bir dünyadır-çok ilginç, farklı ve zengindir. Dünyadan kopmuş bir yerde bulunmak , bir-iki asır gerilere dönmek, eşi benzeri olmayan müzik ve dansları keşfetmek, hiç bilinmeyen adet ve gelenekleri araştırıp bulmak, bu heyecan, herşeye değerdir. Eski gelenek ve adetlerle tanışmam, Teteven Balkanında oldu. Orada Bulgar Müslümanları- Pomaklarla tanıştım. Teteven Bölgesinde birkaç köy, yıllar boyunca diğer köylerden ayrı ve kapalı yaşayarak eski gelenek ve adetlerini olduğu gibi korumayı başarmıştır. Oradaki insanlar, kimsenin bilmediği şarkıları söylüyorlar. Bu şarkılar çok çok eski. Yaklaşık 400 tanesini yazdım, notaladın ve doktoramı hazırladım.
Doktor Veselka Tonçeva, aynı zamanda onlarca televizyon ve belgesel film yazarıdır. Bunlardan bir tanesi, Pomaklar arasında çok yaygın olan” gelin süsleme” adetini canlandırıyor. Bazen Veselka, gelenekleri araştırırken, yerli halk ile kaynaşıyor, onlarla birlikte yaşıyor, çalışıyor ve bayramları onlarla kutluyor. Onun ana hedefi, kapalı etnik veya dini gruplardır .

Bu onu nelere götürüyor?

“Bütün bunlar beni temele, eskilere götürüyor, ki bu özellikler genellikle kapalı topluluklarda en iyi şekilde korunmaktadır. Bazen, farklı etnik veya din grubundan olanlar kendilerini korumak için, içine kapanıyor. Bunun birçok örneği var. Mesela, son yıllarda aralarında çalışmalarımı sürdürdüğüm Arnavutluk’taki Bulgarlardır. Onlar 1912-1913 yıllarından bu yana orada yaşıyor ve tam anlamıyla örf ve adetlerini muhafaza etmişler.
Veselka Tonçeva, yurtdışında yaşayan Bulgarlar arasında çalışmıştır. Viyana’da yaşayan Bulgarlar’ın günlük hayatını, tutumunu yakından incelemiş:
“Belirli zaman önce, Viyana’daki Bulgarlara yöneldim. Oradaki problemler daha modern, bence. Tam anlamıyla Bulgarlar, Bulgaristan’ı Avusturya’nın başkentine taşımış. Bulgar müziği dinliyor, Bulgar mutfağından yemekler hazırlıyor, Bulgar horoları oynuyor, Bulgar etnojazz müziği dinliyorlar. Aslında yaptığım araştırmalar, müziğinin yabancı bir ortamda kimliğini korumak için bir destek olabileceğini gösteriyor. Soydaşlarımızın Viyana’daki hayatı hiç de kolay değil.Her gün kendilerini ispatlamak için çabalamaları gerekiyor. Viyana’da Pleven ismini taşıyan bir restroran var. Restoran sahipleri Severnyaşki Fokloren Anasambıl’dan eski sanatçılar. Burada bulunan gençler, yurtdışına çıkmadan önce Bulgar halk müziğine hiç ilgi göstermediklerini, ancak yabanci bir ortamda bulununca milli kimliğini korumak için foklora başvurduklarını, anlatıyorlar.

Türkçesi: Şevkiye Çakır

Fotoğraflar: özel arşiv