16 Ekim tarihinde Avrupa semalarında ilk askeri uçuştan 100 yıl geçmiş olacak. Birinci Balkan Savaşında uçuşu Bulgar pilotları yapıyor. 1912 yılı Ekim ortasında Karadeniz’den Adriyatik’e kadar muazzam bir cephede bir milyon askerin katılımıyla benzeri görülmedik bir askeri kampanya düzenleniyor. Sırbistan, Yunanistan ve Karadağ müttefikleriyle beraber Osmanlı imperatorluğuna karşı kurtuluş savaşına geçer. Bundan kısa bir zaman sonra askeri havacılık eylemlerinden de bahsedilmeye başlanıyor.

Tüm dünyadan elçiler ve askeri temsilciler, toprak bölüşümü konusunda olası dünya çatışmasının modern askeri operasyonlarına dair modelin teşkil edildiğini gözlemliyor. Bulgaristan askeri-teknik alanda ciddi hazırlık içindedir, Osmanlı İmperatorluğuna karşı savaşı asker sayısıyla değil, beceri ve teknikle kazanmayı amaçlıyor. Bundan bir yıl önce Kuzey Afrika’da askeri havacılık olmak üzere, yeni askeri kuvvet ortaya çıkmıştır. Günümüz Libya toprakları için yürütülen İtalyan-Türk savaşında ilk askeri uçuşlar gerçekleşir. Bulgar komutanlığı bu yeni silahta büyük umutlar görüyor. Bu alanda çalışacak yürekli Bulgarlar var ve pilot hazırlığına başlıyorlar.

© Fotoğraf: lostbulgaria.com

Aralarında Hristo Toparkçiev ve Simeon Petrov’un bulundukları Lui Blerio pilot okulunda bir grup havacı.

1912 yazında Simeon Petrov, Hristo Toprakçiev ve Nikifor Bogdanov olmak üzere, üç Bulgar pilot Fransa’ya eğitime gidiyor. Fransızlar askeri uçuş kurslarında Bulgarların büyük başarı kaydettiklerini görüyor. Simeon Petrov uçuş esnasında arızalanan motorlu uçağı piste indirmeyi başarıyor ve sonra da Fransız meslektaşlarınla beraber, durdurulmuş motorlu askeri uçakla iniş yapma metodu geliştiriyor.

Petrov ve Toprakçiev’in kahramanlığı efsaneleşiyor ve Fransa’da onların simasıyla posta pulu yayınlanıyor. Simeon Petrov 1912 yılı Eylül ayında Bulgar Ordusunun İlk Askeri Havacılık Bölüğünün Komutanı oluyor. Bulgaristan savaşının başında sadece iki askeri uçağa sahip olsa da, çok kısa sürede savaşa katılan uçak sayısı 29’a yükseliyor.
16 Ekim 1912’de kuşatılan Edirne Kalesi üzerinde ilk Bulgar askeri uçağı Alman yapımı “Albatros” uçağı ilk uçuşunu gerçekleştirir. Uçaklar o zamanlar çok alçaktan uçtukları için riskli bir hareket olsa, görev başarıyla tamamlanmıştır. Bu konuda fazla bilgi sahibi olmayan Türk askerleri bu yeni silahı görerek, panik yaşar, uçan bir canavar gibi gelen uçaktan korkar. Türk Sultanı tarafından Edirne Selimiye camiiye kapatılan Bulgar usta Manol’un efsanesi gelir akla. Manol Usta camiide hapisten kaçmak için kendine kanat yapıp, minareden uçarak, özgürlüğüne kavuşmuştur.

© Fotoğraf: www.lostbulgaria.com

“Farman 20” istihbarat uçağı ile uçuş hazırlıklarını yapan Rus pilotlar.

Kısa sürede askeri havacılık gelişiyor, bombalar pilot ekibinden uçaktan elle aşağı atılıyor. Pilot sayısı 26 oluyor. Yarısı İtalya, Rusya, Fransa ve İngiltere’den gelen gönüllü pilotlardır. Ortaçağ döneminden gibi kahramanlık ve macera arayan güçlü erkeklerin şövalye gibi kendini kanıtlama zamanı gelir.

Balkan Savaşı’nın başlangıcı birkaç ülkeden pilotlar için “altın çağ” gibi olur. Dönemin uçakları çok hafif, saate 80-85 kilometreyle uçuyor. Düşmanın otomatik silah ve top ateşlerinin de hedefi olur uçaklar.Hristo Toprakçiev bir taaruzda hayatını kaybeder, ancak düşman ateşinden değil, olumsuz hava şartlarının kurbanı olur. Uçak düşer.
Bu savaş sadece erkeklerin değil, kadınların da savaş alanı olur. 30 Ekim’de ilk defa bir kadın da uçakta askeri operasyona katılır, gönüllü hemşire Rayna Kasabova Edirne üzerinden uçuşta şehre tepeden barış ve acımasız kan dökülmesinin sona ermesine çağrıda bulunan kağıtlar dağıtır.

© Fotoğraf: www.lostbulgaria.com

Bolair köyü yakınlarında Havacılık bölümü, Ak deniz 1913.

Savaşın ikinci bölümünde birçok askeri uçuş operayonu yapılır. 1913’te üç cephede, üç askeri havacılık ekibi var- biri Edirne’de, ikincisi Çatalca cephesinde, diğeri de Çanakkale Boğazı yakınında. Çanakkale üzerinde nöbet gezen Bulgar askeri uçağı Türk İletişim Merkezini bombalar, istihbarat uçuşları yapar. Bulgar halkı da Balkan savaşında kahramanlığıyla gereken örneği verir.

Türkçesi: Sevda Dükkancı