Aziz Nikola, Noel Dede ve Bulgar Nikulden’i

Eklenme 05.12.2012 09:04

Az. Nikola Çudotvorets

Photo: şiv

6 Aralık günü hem foklor hem de Hristiyanlık geleneklerinin biraraya geldiği Nikulden bayramı kutlanıyor. Hristiyanlıkta Aziz Nikola’ya, ölümünden sonra da birçok mucizeye imza attığından dolayı kendisi Aziz Nikola Çudotvorets (mucize yaratıcısı ) olarak da anılır. Halk Aziz Nikolayı, balıkçıların, denizçilerin, tüccar, değirmenci ve avcıların koruyucusu olarak anıyor.

Folkora göre, Aziz Nikola hacca gitmek üzere yola çıkar. Ancak denizde büyük bir fırtına kopar. Fırtına sırasında geminin alt tarafında yarık oluşur ve gemi taşmaya başlar. Bu sırada Aziz Nikola, denizden yakaladığı balıkla yarığı tıkamaya başarır. Böylece herkesin hayatını da kurtarmış. Bundan dolayı da Nikulden bayramı geleneklerine göre, sofraya balık konuyor. Geleneklere göre, sazan dolması bu bayramda olmazsa olmazlardandır. Bazı bölgelerde sazan balığını pirinç veya bulgur üzerinde pişirirler.
Sazanla birlikte iki tür ritüel ekmek de konur sofraya. Ekmeğin birine Aziz Nikola veya Nikulden çöreği ismi verilir. Çöreğin üzerine gemi ve balık figürleri yapılır.
Foklor geleneklerine göre, Aziz Nikola, aileyi ve sülaleyi, evi, mülkü ve malı koruyor.
Halk mitolojisine göre, Tanrı, Yeri ve Gökyüzünü altı oğlu arasında paylaştırırken Nikola’ya yeryüzündeki sular düşer.

Doldurulmuş sazan.

Bundan dolayı, Aziz Nikola , denizlerin, dere ve göllerin, sualtı dünyasının hükümdarı sayılır. Aziz Nikola Bayramı, Bulgarların eski yılı uğurladıkları ve yeni yılı ağırladıkları bir dizi bayramın başlangıcı sayılır. Çağdaş dünyası için ise bu bayram, yeni yıl ve Noel bayramının arifesinde yoğun hazırlıkların başlangıcı demektir. Bu söz konusu günlerde, muhteşem süslemeler ve çocukların hediye umutlarının bir parçası olarak Noel dede, başlıca yer alıyor.

Beyaz sakallı dedenin verdiği simbol, asırlar önce doğuyor.
İlk defa 18. asırda kayıtlara geçiyor. 17. asrın başlarında Kuzey Amerika’daki Holanda göçmenleri New York kolonisini kuruyor. Beraberinde getirdikleri gelenekler arasında, Aziz Nikola gününde birbirilerine hediyeler sunma geleneği de yer alıyor. Onların dilinde Sinter Klaas, İngilizce'de Saint Nikolas, daha sonra ise Saint Claus ismi veriliyor.
Aziz Nikola’nın gömüldğüğü yerde bugün bazilika bulunuyor. 11.asırda Aziz’in naaşı çıkarılıp İtalyanın Bari şehrine taşınıyor. Aziz Nikola’nın papaz olarak görev yaptığı topraklar, Türkiye’de bulunuyor. Türkiye’de Aziz Nikola, Noel Dede olarak biliniyor. Demre’de ise Türkiye devleti tarafından restore edilen Aziz Nikola bazilika yer alıyor...
Aziz Nikola’ya adanmış birçok kilise var. Nikulden ise milyonlarca Bulgarın, aile bayramlarından en önemlisidir. Bugün Nikola, Nikolinka ismini taşıyanlar isim gününü kutlarken, aynı zamanda bankacı, tüccar ve denizcilerin de bayramıdır.