Zamanında köle sahipleri, geleceğe bakıp ipoteğin nasıl bir şey olduğunu görmeleri mümkün olsaydı, işini gücünü bırakıp hemen kölelerine kredi vermeye koyulurlardı. Bu espriyi akla getiren Tüketici Kredileri Yasası değişiklikleri, üç milyon tüketiciyi, bankacılık sektörünü ve hızlı kredi şirketlerini ilgilendiriyor. Ülke vatandaşlarının bankalara olan borçları toplam 20 milyar levayı buluyor, ki bu tutar GSYİH’nın yüzde 23’üne tekabül ediyor. “Hızlı kredi” denen en pahalı krediler ise yıllık 2 milyar levayı buluyor. Aslında tartışmalı değişikliklere yol açan da bu hızlı krediler oldu, çünkü bu kredilerde faiz bazen yüzde 1000’i bile buluyor.

Ekonomi sektörü için çok hassas olan Tüketici Kredileri Yasası, değişik renkten siyaset adamları ve sektör uzmanlarını ikiye böldü. Değişikliklerden biri ipotek kredilerinde erken kapatma ücretinin kaldırılmasıdır. Bu konuda kimileri milletvekillerini popülizmle suçlarken, kimileri sözüm ona “kredi turizminin” başlayacağından endişeye düştü, çünkü bu durum eski borçlar için de geçerlidir. Bunun sonucu artık kredi çekmiş bulunan kişiler, daha uygun şartlar aramak üzere bankadan bankaya geçmeye başlayacak. Bir bankanın rakiplerinin fiyatları altında fiyat vererek saldırgan politika izlemeye başlaması, diğerlerinin ise müşterilerini kaybetmemek için aynısını yapmaları riski ortadadır. Bankaların karlarının bir bölümünü yitirecekleri ortadadır. Bankacılık sektörü zaten değişikliklere bu yüzden karşı çıkıyor. Muharebe kazanıldı, ama savaş devam ediyor. Bu yüzden uzmanlar, banka faizlerinin artacağı, gayri menkul alımlarında ise finansmanın azalacağından kaygılıdır. Örneklendirmek gerekirse, bankalar halihazırda konut fiyatının yüzde 80’lik bölümünü sağlarken bundan sonra fiyatın ancak yüzde 50’lik bölümünü sağlamayı teklif edecekler.

Krediler Yasasında yapılan diğer değişiklikle ise tüketici kredileri giderlerine yüzde 50’lik tavan getiriliyor. Böylece milletvekilleri hızlı kredi şirketleri arasındaki fırsatçılara darbe indirmeyi hedefliyorlar. Bu konuda analistler ve maliyeciler tarafından yapılan yorumlar tefeciliğin yayılacağı yönünde oldu, çünkü piyasada hızlı kredi talebi varken denetimin uygulanması, hızlı kredi şirketlerini kayıt dışı sektörüne itecek.

Oysa değişikliklerin asıl amacı, yanıltıcı kredi şartları ile ilgili dolandırıcılığın ve de sonrasını düşünmeden yapılan ani lüks mal alımlarının önüne geçilmesidir. Avrupa’daki uygulamalar, çoğu devletlerde kredi tavanı uygulanmadığını, daha önce tavan getiren devletlerin ise şimdi bu üst sınırı kaldırdıklarını gösteriyor.

Şeytan detaylarda saklıdır. Banka ve hızlı kredi şirketleri ile imzalanan kontratlarda küçük harf yazıları, ihtilaf ve tartışmalara, hatta fiziksel baskıya bile yol açtı. Çünkü çoğu vatandaş, altına imza attıkları şeyin ne olduğunu bilmiyorlar. Sonra ise iş işten geçmiş oluyor. Dürüst olmayan uygulamaları ile tüketicileri kendine düşman eden bankalar ve kredi şirketleri, şimdi cezasını çekiyorlar. Asıl soru ise sonuçta hesabı kim ödeyecek sorusudur.

Çeviri :Tanya Blagova