Bansko son yıllarda ülkenin en hızlı gelişen ve tercih edilen kış kayak merkezi oldu. Müzeleri de yıl boyunca turistlerin ilgisini çekiyor. Pirin dağının bu güzel kasabasının tarihi ve kültürünü anlatan müzeler, adeta bir kılavuz niteliğinde. Bulgaristan tarihine çok büyük isimler vermiş Bansko. ХVIII.asırda Paisiy Hilendarski, ХIХasırda Neofit Rilski, ХХ. yüzyılda Bulgaristan’ın büyük şairi Nikola Vaptsarov da Bansko’da doğdu. 

Bansko Müzeler Müdürü Svetla Baryakova daha fazla bilgi verdi: İlk müze 1952 yılında kuruldu. O zaman Nikola Vaptsarov’un kurşuna dizilmesinin 10. yılı anılmış. Onun aile evinde arşivinden yararlanarak, müze kısmı oluşturuldu. Çocukluğundan ortam müze teşhiri olarak hazırlandı. Fotoğraflar, mektuplar ve özel eşyaları şairin ilk çocukluk ve gençlik yılları hakkında ipucu veriyor. Faşizme karşı mücadelenin anlatılıdığı eserleri, ardından idam cezası aldığı fikirerinden dolayı şiirleri ve eylemleri müzede sergileniyor. Vaptsarov, faşizme karşı mücadele ve yazılarından dolayı idam edildiğine 33 yaşındaydı. Müzede ”Motorni pesni” adlı meşhur kitabının ilk basımı da yer alıyor. Hayattayken Vaptsarov’un çıktığı tek şiir kitabıdır bu. “Vaptsarov müzesi” şehrin merkezinde bulunuyor. Müzenin karşısında Bansko belediye binası karşısında, ana meydanda bulunuyor. Tam karşısında ise, Nikola Vaptsarov’un adını taşıyan kültür ve okumaevi bulunuyor.

Vaptsarov’un annesi Elena, zamanın aydın ve eğitimli kadınları arasındaymış. Samokov’da Amerikan Kolejini bitirmiş, manevi güç ve asaletin simgesi bir kadınmış. Çocuklarını ciddiyet, güç ve büyük aşkla yetiştirmiş. Onları okumaya teşvik eder, Hoffman hikayeleri anlatır ve zamanın en ilerici yazarlarıyla tanıştırırmış. Nikola Varna Deniz Harp okuluna gittiğinde, onu uzun yolculuğuna uğurlayan annesi, küçük bir defter hediye eder. Defterin ilk sayfasında şu yazar “Güçlü bir erkek ol. Fuzuli olan birşey karakterini zedelemesin, senin iyi biri olduğuna inanıyorum. Annen Elena Vaptsarova. 27 Temmuz 1927 yılı”.“Annesi Elena oğluna adanan müzenin yapımında yer alır. Yaşadığı evi müze için verir, ona bir ek yaşam alanı kurulur. Kardeşi Rayna da uzun yıllar müzede rehberlik eder”.

Ev müzede dönemin otantik havası yansıtılıyor- misafir odası, akşam toplandıkalrı oda vs. Şairin çocukluk yılları resimleri, sevdiği şarkılar, okul orkestrasındayken çaldığı mandolin (Bulgar sazı) da müzede sergileniyor. Babasının yakın arkadaşı olan şair Peyo Yavorov da Vaptsarov’un üzerinde etkili olur. Rehber filmde birkaç farklı dilde Vaptsarov’un 33 yıllık kısa ömrü hakkında bilgi veriliyor. Müzede ayrıca şaire ölümünden sonra 1952 yılında Dünya Barış Konseyi’nin sunduğu Barış Ödülü de görülebilir.

Çeviri: Sevda Dükkancı