Başbakan Borisov ve sendikalar geçen Pazar günü emeklilik reformunun esas parametreleri konusunda anlaşırken alınan kararlar böylesine sert tepkilere ve türbolanslara yol açacağına bilincinde değildi büyük ihtimalle. O günden bu yana ortalık kazan gibi kaynıyor, peşi sıra açıklamalar yapılıyor, suçlamalar ve tehditler yöneltiliyor. Kamuyu sarsan gösteriler, beyannameler yapılıyor, ultimatomlar veriliyor. Problem hızla sosyal nitelikli olmaktan çıkarak siyasi meseleye dönüştü ve çoğu gözlemcilere göre olanlardan ötürü iktidar koalisyonunun dağılması ihtimali de ortadadır.

Siyasi ilişkilerin böylesine gerilmesine ve iş çevrelerinin öfkelenmelerine yol açan aslında nedir?

Düşünülen reformlarda aslında iki temel husus vardır. İlki, daha birinci Borisov kabinesi zamanında onaylanan emeklilik reformunun bir kez daha askıya alınması ile ilgili olmaktadır. Erkek ve kadınların emeklilik yaşının aşamalı olarak eşleştirilmesini ve emeklilik yaşının her yıl 4 ay artarak 65 yaşını bulmasını öngören reform, geçen yılda sol merkezci hükümetin iktidara gelmesi ile bir yıl süre ile donduruldu, buna gerekçe olarak ise ülke halkının yaşam süresinin Avrupa standartlarına göre pek te büyük olmadığının ve kötü yaşam ve çalışma şartlarının göz önünde bulundurulması gerekliliği öne sürüldü. 2015 emeklilik yaşının artışı start almalıydı, fakat sendikaların baskısı ile Borisov kabinesi, reforma bir yıl daha ara vermeyi kararlaştırdı.

İktidarın sosyal politikasına karşı sert tepkilerin gösterilmesine neden olan ikinci şey ise Maliye Bakanı Vladislav Goranov’un vatandaşlara zorunlu ikinci emeklilik için özel emeklilik fonlarında mı, yoksa devlet sigorta kurumunda mı sigorta yaptıracaklarını seçme hakkının verilmesi yönündeki önerisi oldu. Emeklilik sisteminin ikinci direği olarak bilinen özel fonların birikimi, 3,5 milyar avroyu buluyor.

Ülkedeki emeklilik modelinde yapılması düşünülen ve anlaşmaya bağlanan her iki değişiklik, menfaatleri ile doğrudan alakalı olduğu iş sektörünün dikkatinden kaçmadı. İşverenler, emeklilik yaşının artması gerekliliğini sürdürüken ekonominin nitelikli iş gücüne muhtaç olduğunu öne sürüyorlar. Öte yandan iş çevreleri , devlet sigorta kurumunun emeklilik sigorta piyasasında oyuncu olması ve 3,5 milyar avroluk dev kaynakları ele geçirmesi kararına karşı çıkarken, bunun özel sigorta şirketlerine karşı haksızlık olduğunu ve onların büyük bir sigortalı kaybına ve çöküşe uğrayacaklarını öne sürüyorlar.

Eski Sosyal Hizmetler Bakanı İvan Neykov, sosyal alanda çok daha küçük değişikliklerin dahi ancak ciddi tartışmalar sonucu yapılması gerektiğini öne sürdü. Yapılan reformların aceleci olduğu yönündeki görüşü çoğu ekonomi uzmanları katılıyorlar. İktidardaki koalisyonun ikinci üyesi sağcı Reformcu Blok ise bu bu tehlikeli fikri kabul etmediğini ve bunun aslında sol ve popülist bir politikanın ifadesi olduğu açıklamasında bulundu. Kırılgan parlamenter çoğunluk dağılacak mı ve hükümetin düşmesine gelinecek mi sorususnun yanıtı büyük ihtimalle daha yarın, yeni emeklilik reformlarının Meclis’te oylanması sırasında belli olacak. Bu arada Boyko Borisov’un kamu oyu konusunda hassas olduğunu ve bazen son anda ani kararlar almaya yatkın olduğunu da göz ardı etmemek gerekiyor. Bu husus, gözlemcileri tartışmalı kararların 12’ye 5 kala çekilmesine de ihtimal vermeye itiyor.

Çeviri:Tanya Blagova