Fransız Charlie Hebdo mizah dergisi ile meydana gelen kanlı facia, yazar Rosen Tahov’un Bulgar karikatürcülüğü tarihine dikkat çevirmesine neden oldu.

Sayın Tahov şunları anlatıyor:‘Bu tarih daha 1877-1878 Rus-Osmanlı Savaşından önce, Bulgaristan ile ilişkisi olan ilk karikatürcü ile başlıyor. Bu, Ulahya, yani şimdiki Romanya’da mülteci olan, şair ve devrimci Hristo Botev’in dostu olan Henry Dembitski’dir. Dembitski’nin karikatürlerine Hristo Botev’in yayınladığı ‘Budilnik’ ve ‘Tıpan’ gazetelerinde yer veriliyor.Mevcut kanıtlara göre söz konusu karikatürlerin fikirleri Botev’e aittir.’

Rosen Tahov’a göre çarlık ve komünizm yıllarında Bulgar karikatürcülerine karşı kovulma, dayak ve mahkeme davaları düzenleniyor. 20’nci yüzyılın başlarında ‘Balkanska Tribuna’ gazetesi Prens Ferdinand’ın otoriter rejimine savaş açmış durumdadır. İvan Slavov’un karikatürleri çarlık görevlilerini hedefe aldığından ilgili karşı önlemler alınıyor.

Gazeteci Georgi Nikolov bu konuda şunları yazıyor: ’19 Ocak günü, gece yarısı saat 11.30’de Sofya Gazinosu’ndan çıkışında İvan Slavov karikatürlerinden dolayı, ellerinde sopalar bulunan üç kişi tarafından ağır biçimde dövüldü, başından ağır yara aldı ve bu yüzden hastaneye kaldırıldı.’

Rosen Tahov devamla şunları belirtti:

‘Bulgar karikatürünün en büyük ustası kabul edilen Aleksandır Bojinov için büyük üzüntü duyuyorum. Yaşadığım mahallede onun adını taşıyan bir sokak var. Yazar İvan Vazov edebiyatımız için ne ise Aleksandır Bojinov karikatür alanında böyle önem taşır. Onun ‘eğri aynası’ tarafından yansıtılmamış bir tarihsel olay yoktur.Bu hizmetlerinden dolayı Halk Mahkemesi onu 1945’te bir yıl hapis cezasına çarptırdı.Ancak hakimler alicenaplık göstererek ona şartlı bir yargı uyguladı.’

1989 yılındaki demokratik değişimler sırasında kayda değer bir kişiliği olan karikatürcü Rayko Aleksiev hakkında yazı yazılması yasaktı. 10 Kasım 1989’dan sonra gazeteci Rosen Tahov, ‘Rayko Aleksiev’i kim öldürdü? sorusunu basında ilk yönelten Bulgar gazetecisiydi.

Yazar: ‘Sağ olan eşi Viyana’da yaşıyordu. Onunla görüşüp bu konudaki ayrıntıları öğrendim’ diyerek sözlerine şöyle devam ediyor:

‘Rayko Aleksiev’e 9 Eylül 1944 tarihinden hemen sonra çok ağır bir dayak verilmiş. Kendisinin,Bulgar kültürü tarihinde özel yerine sahip olması lazım. Son sayısı 8 Eylül 1944 tarihinde çıkan ‘Şturets’ gazetesi onun birtek katkısı değil.

O, ilk defa içinde Lenin’in karikatürlerini resmettiği ‘Baraban’ gazetesini de açıyor. Bu yüzden yine dövülmüştür. Onun Stalin ve Hitler’e adanan karikatürleri var. Lev Glavinçev adlı gaddar tarafından tutuklanmış olan Rayko Aleksiev, iki hafta süreyle dayak yediğinden hayatını kaybediyor.’

Rosen Tahov’un anımsadığı gibi, komünist rejim esnasında 1968 yılında Radoy Ralin’in hicviyelerinin yayınlandığı ‘Lüti Çuşki’ /’Acı Biberler’/ derlemesinde yer alan Boris Dimovski imzalı resimler en büyük olayı yaratıyor. Bu kitapçıkta komünist diktatör Todor Jivkov’un imzası bir domuz kuyruğu şeklinde çizilmiştir. Uyanık edebiyat eleştirmenlerinin mektubundan sonra kitap Halk Milisi ocaklarında yakılmış, müellifleri ise cezalandırılmıştır.

Todor Tsonev,hapis yatan sonuncu karikatürcümüz .Kendisi Todor Jivkov’un yüzlerce şarjını yaratıyor. 1979 yılında Devlet Güvenlik Dairesi evinde arama-tarama gerçekleştirerek onu hapse atıyor.

Çeviri: Neli Diimitrova