Geçen hafa Sofya bu başlık altında uluslararası bir konferansa ev sahipliği yaptı. Konferansa, Uluslararası Tütün Üreticileri Birliği Başkanı Francois Van Der Merwe başta olmak üzere önde gelen uluslararası tütün sanayisi temsilcileri, yerli tütün üreticileri dernekleri, uzman, bilim adamları, ülkemizde tütünün yoğun bir şekilde yetiştirildiği bölge valileri, belediye başkanlarıı ve tütün üreticleri katıldı. Bulgaristan tütününün sürdürülebilir yarına ile ilgili en yenilikçi fikir, Plovdiv İktisadi Akademisi Başkanı Profesör Doktor Hristo Bozukov’un fikri en yenilikçi olarak değerelndirildi:

“Genelde tütünün yaprak kısmının ancak yüzde 30 oranı kullanılıyor. Geri kalan yüzde 70 oranındaki tohum, filiz, sap, kökleri toprakla birlikte sürülüyor ve yaklaşık 90 bin ton organik madde kullanılmıyor. Söz konusu sapların işe yarayabileceğini düşünerek bizler yanma sırasında emisyon gaz oranının tespit etmek istedik. Analiz sonucu orfataya çıkan sonuç bizi şaşırttı. Yanma sırasında meydana gelen duman aslında çam ağacının yanması sonucu havaya atılan reçinenin daha az olduğunu gördük. Burada artı katran oranı da sıfır. Yani tütün sapları çam ağacından daha temiz çıktı. Daha sonra tütün saplarından hazırladığımız  pelet veya topakların, Bulgarcası “peleti” kalorifik değerini ölçtük. Kalorifik değerinin yeterli olduğunu ve ısınma için kullanılabileceğini de tespit ettik. Mesela söz konusu 90 bin ton tütün sapından pelet/topak yapılırsa hesaplamalara göre, yaklaşık 9 bin aile kış boyunca onlarla ısınabilecek ve hatta hayli geniş bir orman alanı kurtarılabilecektir, eğer gerekli makineler satın alınırsa. Bir makine bir köye yetip artacak. Bir makine ile yeterince pelet/topak üretiliyor. Daha sonra bu peletler satılıp ek kaynak sağlanabilir tütüncülere. Birçok girişimçi ilgi gösterdi, ancak bizim amacımız, girişimcilerin değil de bizzat tütün üreticileri bu işten kazançlı çıksın, hatta ek para kazanabilsin. Diğer taraftan da yenilenebilir enerjiden yararlanmış olacaklar.”

Tarım bakanlığı devlet uzmanı georgi Ralçev’e “Nedir tütünün sürdürülebilir yarını ?” diye sorduk. Kendisi şöyle cevap verdi:

“Tüm tütün üreticilerinin bilmesi gerek, tütün yeni “2014-2020 Programında” yer almıyor. Fakat onların yararlanabileceği başka programlar var. Çünkü tütün bir bitki olarak Avrupa finansmanı değil de, ulusal finansmanı alıyor. Birçok tütünüreticisi tütün üretimine ek olarak hayvan yetiştiriciliği de ekledi, ki buradan da fraklı programlar çerçevesinde yardımlar alabilirler. Mesela Kırsal Bölgeleri Kalkınma Programında hayli fazla imkanlar mevcut. Burada önemli olan şu: Avrupa hiç bir şekilde tütün üretimini teşvik etymiyor bizler tütün üretimini ülke çapında muhafaza etmek istersek, ürettiğimiz tütün piyasanın talebine cevap vermelidir, oysa piyasa kaliteli ürün aramaktadır. Komşu ülkeler de oryantal/şark tütünü üretiyor. Maalesef kalite ve fiyat açısından onlardan çok gerilerde kalıyoruz.”

Konferansta tütün üretici derneklerinin rölü ağır bastı. Ulusal Tütünüreticileri Derneği Başkanı Tsvetan Filev, şunları paylaştı:

“Avrupa Birliğinde 400 bin tütün üreticisi var. Bunlardan 200 bini Bulgaristan’da yaşayıp çalışıyor. Yani bu ne demek. Demek ki Bulgaristan’da küçük çaplı, haylı fazla olup ve az toprak sahipi olan tütün üreticisi var. Küçük bir tütün üreticisi, büyük ve güçlü bir çok uluslu kumpanyaya nasıl boy ölçebilir? İşte asıl sorun burada. Tütün üretici dernekleri jurmak. Bir belediyeden tütün üreticileri birleşirse, arkalarında 300-500 ton tütün duracak ve o zaman tüccarların karşısına farklı bir şekilde çıkabilecektir.”

Konferansa katılanlar arasında Halk Meclisi Tarım Komisyonu üyesi Saliha Emin de vardı. Tütünün gelecekteki kaderini kendisine de sorduk. Bulgaristan Radyosu Türkçe Yayınlar için Saliha Emin şöyle konuştu:

“Öncelikle bu forumu tertipleyen tüm evsahiplere teşekkür etmek istiyoruz ve aynı zamanda konuşmacılara da teşekkürlerimiz sunuyoruz. Tütün değince tabii ki, biz geleceğe umutla bakıyoruz. Bu konuda yıllardır çözüm bulamıştır ve sorunlarla dolu bir alandır. Gerçekten  Doğu Rodoplarda, Kuzey Bulgaristan’da olsun, Blagoevgrad olsun binlerce aile ekmeğini tütünü çalışarak kazanıyor. Son zamanlarda, bikaç yıldır hepimiz şahidiz ki, bu alanda çok fazla sorunlar mevcut- destekleme, sübvansiyon....”

Fotoğraflar: Şevkiye Çakır