25 Haziran 2011 yılı Gorna Malina ve ülke tarıhinde, yeni tarihimizin ilk ve nadir başarılı yerel referandum günü olarak belleklerde kaldı. Vatandaşlar, belediye topraklarına taş ocakları ve tehlikeli atık deposu kurma girişimlerine sesini yükseltti ve halk oylamasında %89.6’sı “red” oyu verdi. Gorna Malina Belediye Başkanı Yardımcısı Angel Jilanov “Referandum fikri, Ekonomi, Enerji ve Turizm bakanlığının bir firmaya kaya ve taş ocakları açmasına izin veren kararı sonrası ortaya çıktı” diyor.  

“Kendi yuvasını kurmuş, turizm ve dinlenme yeri açmayı planlayan insanların topraklarının zarar görmesi anlamına gelecekti bu karar. Bu bölge, çevreye uygun turistik patikaların ve güzergahların kurulmasına çok müsait. Gorna Malina belediyesinin bir doğa turizm merkezi olarak gelişmesini istiyoruz ve o yüzden tam taş ocaklarının açılacağı yere 500 dönüm yeşillendirme projesine başvurmuş ve kazanmıştık. Bakanlık ise firmaya izni, belediye ile danışmadan verdi, yerli halkın çıkarlarını düşünmeden bu karar alındı. Bakanlığın bu kararı, bizim belediye gelişimiyle ilgili tüm planlarımızı suya düşürüyordu. O yüzden tek ve son kurtuluş referandum, halk oylamasına gitmek oldu”.

Bu referandumun düzenlenmesi, vatandaşların dayanışması, toplumun gücü ve birliğinin ne kadar önemli olduğunu gösterdi. Halk oylaması başarısız geçseydi, tüm belediye büyük zarar görecekti. Neguşevo köyü tamamen terkedilecekti, taş ocakaları köyden sadece 600 metre uzaklıkta olacağı için köy harabeye dönecekti. Başarılı referandumun simgesi olarak, bölgeyi kurtaran insanlara teşekkür sembolü niyetinde Neguşevo köyünde ülkede ilk ve tek olmak üzere “Halk Demokrasi Anıtı” açıldı.

Sanat anıtını yapan ressam Mihail Tanev anlatıyor:

“Referandum olduğu gibi, bu anıt da zaman içerisinde kalacaktır. Beş yıl önce halkımızın el birliğiyle aldığı karar çok önemliydi. Bu anıt bize bu eylemimizi hatırlatacaktır. Hepimiz “Birlik” adı verilen meydana toplandık. Bizim durumumuzda birlik, gücümüzü pekiştirdi”.

Gorna Malina Belediyesi halk oylamasında kesin karar sonucu Bulgaristan’da SİT alanı olan tek “yeşil belediye” ünvanını aldı. Şimdi belediye turizme yatırım yapıyor. Doğa yolları turizm patikaları, bisiklet yolları, konuk evleri gibi turistik mekanların oluşmasına zemin yaratıldı. 4-5 yıl öncesine kadar burada tek bir konuk evi yokken, şimdi turistlere ve ziyaretçilere açık 120 ev var.  

Bulgaristan’da referandumlar az olsa da, son olarak daha birkaç mütevazi halk oylaması örneği var. Konstantinovo köyü 2009 yılında Varna iline katılması için yerel halk oylaması yaptı. Geçen yıl Kaspiçan, belediye toprakalrında atık yakım tesisin kurulmasına karşı referanduma çıktı. Yerel bazda toplumun girişimiyle referandumlar her yerde yapılabilir. Kimse bunun kolay bir adım olduğunu iddia etmiyor, ancak denemeden anlaşılmaz. Aksi taktirde Bulgar belediyelerindeki yolsuzluk ve kanun ihlalleri artacak, kararlar ise yerli halka sorulmadan alınacak. Bunu mu istiyoruz? Eğer cevap olumsuz ise, değişim bizim elimizde !

Çeviri: Sevda Dükkancı