Aniden kara bulutlar üzerimize çöküyor, ilk gökgürültü sesleri duyuluyor, fırtına yaklaşıyor. Birdenbire büyük bir gürültü gökyüzünde yankılanıyor: “Ş-ş-ş-ş-ş! Bum!”. Br daha ve bir daha. Bu sesten hemen sonra ekili tarlaların üzerine dolu değil de, hafif bahar yağmuru yağmaya başlıyor.

Dolu taşıyan bulutlara karşı roketlerin fırlatılmasına Bulgaristan’ın neredeyse her köşesinden şahit olabilirsiniz, çünkü Bulgaristan topraklarının üzerinde dolu yağışlarıyla mücadele eden 200 roketatar sahası bulunuyor. Dolu yağışlarından korunma sistemi 1968 yılında o dönemin Tarım bakanlığına bağlı olarak kuruluyor. İlk roketatar sahası ise bir yıl sonra Sıedineniye şehri yakınlarında meydana geliyor. Özellikle Vratsa bölgesinde 24 roketatar sahası var. Her biri yaklaşık 10 kilometrelik mesafeyi kaplıyor. Roketatar yerlerinin seçilmesi bir rastlantı sonucu değildir.

“Ana görevimiz, tarım ürününü dolu yağışlarından korumaktır. Vratsa bölgesinde yer alan roket sahaları, 170 bin hektarlık bir alanı korumaktadır- diyor Yordan Yordanov. Roketlerin atışından sonra zararlar yüzde 20-30’a düşüyor, hatta bazı durumlarda ise zarar görülmüyor. Ama herşey havaya, Bulgaristan toprakları üzerine gelen soğuk hava dalgalarına bağlıdır. Sıcak günlerde bulut 10 kilometre yüksekliğe çıkıyor ve bu seviyede bulutlar soğuk olunca dolu yağışına neden olacak şartlar oluşuyor. Bütün bu şartlar ortaya çıkınca bizler de dolu taşıyan bulutlara karşı mücadeleye başlıyoruz.”

Herkesin, atılan roketlerin bulutllardaki buzu parçaladığı görüşünün tam aksine, roketler bu bulutu dağıtamıyor. Bu imkansız. Roketlerin çalıştığı prensip çok farklı olup “rakip” ismini taşıyor.

“Roket, atışından sonra yaklaşık 3 kilometre yüksekliğe çıkıyor ve sis halinde gümüş iyodu serpiyor. Damlacık su, hemen gümüş iyodu ile bağlantıya giriyor ve küçük buz haline geliyor. Örneğin bir bulutta 1 milyon buz parçacıkları varsa, gümüş iyod halinde bu parçalar 100 milyon kadar küçük taneye dönüşüyor. Parçalar küçük olunca yere düşmeden önce ya eriyor,ya da ağırlığını ve enerjisini tükettiği için düştüğünde anacak bazı yapraklara zarar veriyor. Ama önemli zararlara neden olamıyor. Amaç da bu zaten.”

Başka bir yanılgıya göre, dolu sadece ve sadece öğle saatlerinde veya akşam üzere düşüyormuş. Bu çok yanlış. Dolu yağışı, sabah erken saatlerinde veya gece yarısı de vurabilir, herşey havanın kaprislerine bağlı. Maalesef dolu yağışının ne zaman düşeceğine dair tahminler çok zor yapılıyor, çünkü bulutun oluşturulmasından yere düşünceye kadar sadece ve sadece 7-10 dakika alıyor. İşte bundan dolayı uzmanlar çok hızlı bir şekilde çalışmaları gerekiyor. Kontrol merkezine yerleştirilen karmaşık sistem, bulutun koordinasyonunu belirliyor ve roketatar uzmanların çalıştığı roket sahalarına gönderiyor. Uzmanların, roketleri fırlatmak için bir dakikadan az zamanı vardır.

Çeviri: Şevkiye Çakır

Fotoğraflar.Desislava İvanova