Bir zamanlar kuş tüyleri kız süslemelerinin bir parçası haline gelmiştir. Halk inançlarına göre, kuş tüyleri kızları nazardan, büyüğüden ve kötü ruhlardan korur. Bazı kuşların tüylerinin özel bir güce sahip olduğuna inanılırmış. Bunlardan biri de erkek tavus kuşunun kuyruk tüyleridir. Kur yapma döneminde, erkek tavusun kuyruğunu açarak sergilediği güzel tüyleriyle tanınır.

Tavus kuşu nadir rastlanılan bir kuş türüdür. Ülkemiz Bulgaristan’a Orta ve Doğu Asya’dan getirilmiştir. Örneğin Hindistan’da çok sık rastlanılan bir kuş türüdür. Orada ormanlarda, yüksek boy yapmış otlak yerlerde, insanların yaşadığı bölgelere yakın yerde yaşar. Aslında tavus kuşu Krişna Tanrısının sembollerinden biridir ve Hindistan’ın ulusal kuşudur ve avlanması yasaktır. Bugün birçok evde de evin en güzel yerini süsleyen tavuzkuşu tüyleri görebilirsiniz. Onunla ilgili birçok halk inançları, şarkı ve hikayeler var. Uğur ve mutluluk getirdiğine inanılır. Diğer kuş tüylerine nazaran, tavuskuşu tüyü gelinlik kıyafetinin de bir parçası haline gelmiş. Bazı bölgelerde tavus kuşu tüyüne “lazariçki” ismi verilmiş ve bundan dolayı da onlarla Lazarkiler süslenir, ki lazarkilerin bir bahar geleneğinin kahramanları olduklarını da hatırlatmış oluruz. Bulgaristan’da Paun ve Paunka isimler de var.

Rüya tabirlerine göre, rüyanda tavus kuşu görmek –uğurludur. Tavus kuşu yakalamayı başarırsan demek ki, delikanlı, kız istemeye gidecek veya kız oğlana kaçacak. 20.asrın başlarında Bulgar halk geleneklerini ve halk şarkılarını araştıran Dimitır Marinov, “Bugün tavus kuşu evcil bir kuş değildir, ancak halk inançlarında ve özellikle de halk şarkılarında çok fazla yer aldığı için demek ki bir zamanlar evcil hayvanmış. Bir zamanlar tavus kuşları boyar saraylarında yetiştiriliyormuş ve oradan da bu söz klamış.“Tavuskuşu gibi boyar sarayında gezer”diye.

Tavus kuşu buralarda çok nadir rastlanıldığı için tüyleri satın alınıyormuş. “Küçük ot biter, tavus kuşu otlar. Tüyleri dökülür, kızlar onları toplar ve çiçeklerini süsler. Bir demet çiçek bin, tüy ise yüzlük yapar.” Bu sözler Gotse Delçev bölgesinden bir halk şarkısına ait. Tavuzkuşu sık sık düğün şarkılarında da yer alır “güzel ve görkemli kuş” olarak. Damat, erkek tavus kuşuna benzetilirken gelin ise dişi kuşa benzetilir. Bu arada “Tavus kuşu gibi yakışıklı”, “Tavus kuşu gibi süsli” ve “Tavus kuşu kadar kibirli” deyimleri de oluşmuş.

Çeviri: Şevkiye Çakır