26 Ekim’e denk gelen Dimitrovden Yortusunda (Dimitır ismini taşıyanların günü), dolunay varsa bir sonraki yıl kovanlar da dolu olacak ve çok bal ürünü olacaktır. Ay, küçülmeye başladıysa arıcıları bereketli bir yıl beklemiyor. Bunlar, bu güne ait halk inançlarından sadece birkaçı. Çünkü insanlar, yıllar öncesi kışın nasıl geçeceği, aileyi sağlık ve bereketin beklediğine dair tahminlerde bulunmaya çalışmış. Hem büyük bir dini yortusu, hem de büyük bir halk bayramı olan Dimitrovden Gününe ait birçok gelenek vardır.

Halk arasında Dimitrovden Günü, Mitrovden olarak adlandırılırken Ekim ayına Dimitrovski olarak da hitap ediliyor. Bu günün bir özelliği de, işe alınan ve tutulan ırgatların, ücretle çalışrırılanların parasının ödendiği ve işine son verildiği gündür. Onları işe alan mal ve toprak sahipleri, söz verdikleri paralarını ödeyip, serbest bırakırmış. Ardından zengin sofralar kurulur ve şenlik ile horonverilirmiş çalışma dönemine. Eski iş piyasası kurallarına göre, işçiler 6 Mayıs (Gergövden , Hıdrellez)’de işe alınırmış. İşe alınırken ne iş yapacaklarına ve 26 Ekim’de çalışma sezonun sonunda ne gibi ücret alacaklarına dair, sözlü anlaşma yapılırmış. Bazı topak veya mal sahipleri işçilerini bir yıl için işe alırmış, yani Dimitrovden Yortusundan ertesi Dimitrovden Gününe kadar. Bir kez işe alınan ırgat, hiç bir nedenin geçerli sayılmadığı şekilde, yani öyle kafasına estikçe, işe bırakamazmış. Mal sahibi iyi hoş, adaletli insan ise –ne güzel, ancak tam tersi olursa, ırgatın bu çilleyi çekmesi gerekiyormuş. İşte o dönemdem günümüze kadar şu deyim geçerlidir: “Dimitrovden gününde bazıları köle oluyor, diğerleri ise kölelikten kurtuluyor.”

Halk inançlarına göre, Dimitır ve Georgi ikiz kardeştir. İki aziz, yılın iki önemli geçiş dönemini belirler. Aziz Georgi –Yazı, Aziz Dimitır ise Kışı getirir. Halk efsanelerince, Dimitrovden akşamı, saatler gece yarısını gösterirken gökyüzü açılır. Aziz Dimitır ise, kışın, soğun ve karın hükümdarı sayılır. Aziz Dimitır, gökyüzünden sakalını salladığı zaman ilk kar yere düşer. Gelecekteki kışla ilgili en ilginç halk inançları ineklerin yardımıyla gerçek bulur. Bu yöntem, günümüz insanı için biraz tuhaf gelebilir, ama yöntem şöyledir: inek dışarı çıkarılır ve sırtının hangi bölümünü yalayacağı gözlenirmiş. İneğin yalamasına göre, en derin kışın, mevsimin başında, ortasında veya sonunda olacağına dair tahminler yapılırmış.

Çeviri: Şevkiye Çakır