Evgeniya Mihaylova ve Natali Atanasova, her yıl Boston kentinde yapılan sentetik biyoloji ve genеtik mühendisliği için iGEM uluslararası yarışmasına katılmak isteyen ilk Bulgar takımının bir kısmıdır. Söz konusu yarışma 23 yaşına kadar olan üniversite öğrencileri için bir yarışmadı. Şu an 15 kişiden ibaret olan Bulgar ekibinin üyeleri, yarışma için “Sofya Tech Park”ta özel bir yüksek teknolojiler laboratuvarında hazırlanıyor.

Projenin hayata geçirilmesi için çok kaynak gerekli olduğu için ve takımın tek başına finansman aradığı için Natali, konunun mali tarafının büyük bir engel olduğunu paylaşıyor ve şöyle devam ediyor:

Bu yarışmaya katılmak amacıyla kayıt için 5 bin dolar ödedik ve çalışacağımız biyoloji malzemeleri içeren bir kutu aldık. Bu parayı büyük bir çabayla topladık ve insanların bizlere verdiği yardıma büyük değer veriyoruz. Şu an ama çalışmalarımızın normal bir şekilde sürmesi için başka malzemelere de ihtiyacımız var. Bunların bir kısmını satın almışız ama daha çok diğer malzemeye de ihtiyaç duyuyoruz. Projemizin bütçesini yaptık ve daha 20 bin dolara ihtiyacımız olduğunu saptadık.

Neredeyse bütün ülkelerde iGEM’in takımı, üniversiteler tarafından organize ediliyor. Onlar yarışmayı finanse ediyor, öğretim üyeleri akıl hocaları oluyor ve projeyi ve konuyu belirliyor. Evgeniya, bunun mali nedenlerden dolayı Bulgaristan’da mümkün olmadığını iddia ediyor ve şunları paylaşıyor:

Bu durum şevkimizi kırmıyor. Tam tersi. Diğer katılımcılara mali imkanımız olmasa da tek başına para bulabildiğimizi ve Bulgar öğrencilerine ülkemizde de bilim yapılabildiğini göstermek istiyoruz. Süre bitimine kadar bir hafta kalıyordu ve az kaldı umudumuzu kaybedecektik. Ama banka hesabındaki parayı gördüğümüzde çok sevindik. Bize inandıklarını gördük ve umudu mümkün olduğu kadar çok insanda canlandırmak istiyoruz.

Bulgar ekibini desteklemek isteyen herkes takımın internet sayfasında bağış hesabını bulabiliyor. Takımın başkanı şu an Sofya’daki Teknik Üniversitesi’nde öğretim üyesi olan Boris Kirov. Kendisi, Sofya Üniversitesi’nin Biyoloji Fakültesi’nin “Biyoteknoloji” bölümünü bitirdi ve Fransa’da doktora yaptı. 2012 yılında Fransa’da yapılan iGEM yarışması için birkaç madalya kazanan bir takım hazırladı. Boris Kirov, Teknik Üniversitesi’ndeki öğrencilerine takım oluşturma planlarını bildirdi ve oradan bir yazılım mühendisleri grubu oluşturdu. Ekibin yarısı biyoloji uzmanlarından, diğer yarısı da mühendisten oluşuyor. Ekipte kadın ve erkek de var. Evgeniya’ya göre bu durum, daha çok fikir ve görüş açısı kaynağıdır. Bulgar takımının projesi hem biyoloji, hem de mühendislik alanlarındadır. Evgeniya, projeyi anlatırken şunları açıklıyor:

Proje, “Konuşan Bakteri” adını taşıyor. Bir biyoreaktör ve orada yaşayan hücreler farzedin. Birisinin, onların göstergelerini ölçmesi gerekiyor. Biz, bakterilerin, ışık sinyali ile nelere ihtiyacı olduğunu söyleyebilme yolunu keşfettik. Bunun endüstride, laboratuvarlarda ve endüstride büyük kullanımı olurdu. iGEM’de gelecekte geliştirilebilen bir modeli gösteriyoruz. Bunun sonucunda da bakterilerin insanlarla temas kurabildiği yeni nesil ölçme sistemleri yaratılabiliyor.

iGEM ekibi, genç Bulgarlara çok zorluk ve engellere rağmen ülkemizde başarılar kaydedilebildiğini ve Bulgaristan’da kalmaları için bir neden olduğunu göstermek istiyor.

Son olarak Evgeniya şunları söylüyor:

Mazeret ve suçlama zamanı sona ermeli. Genç insanlar harekete geçmeli. Sorunları sadece konuşmamalı, sorunlara çözümler bulmalıdır. Çünkü kaçış çözüm değildir.

Çeviri: Rayna İvanova

Fotoğraflar: Özel arşiv