AB’ye üyeliğinden 10 yıl sonra Bulgaristan, 460 leva, yani 235 avro değerinde asgari aylık gelir ile Birlik’in en yoksul ülkesi kalıyor. Bulgaristan’ın, neredeyse aynı start hattında bulunduğu Romanya (319 avro), Litvanya (360 avro) ve Estonya (470 avro) gibi ülkelerden geri kalmasının nedeni nedir?

Bu soruya cevap vermek üzere ekonomi uzmanı Kiril Petkov, dünya yolsuzluk endeksine dayanıyor ve 10 yılda yolsuzluk olaylarının ülkemizde arttığı sonucuna varıyor. Eğer yolsuzluk, Slovenya’daki seviyelere düşürülmüş olsaydı ülkemizde insanlar yüzde 50 daha zengin olacaktı. Yolsuzluk, sadece devlet kaynaklarına el koymakla olumsuz etki yaratmıyor, kaçırılan imkanlarla olumsuz etki yaratıyor. Harvard Üniversitesi’nden mezun olan ekonomist Kiril Petkov, ülkemizin yüzde 10’luk şirket vergisi ile ilgili kaçırdığı şansı örnek vererek şunları açıklıyor:

“Eğer bir kişi bir Avrupa şirketini yönetirse, şirketinin merkezini Bulgaristan’da kurabiliyor, öyle ki iş vergisinin en düşük olduğu ülkeden bütün AB için atışlarını ve ihracatını gerçekleşebilsin. Eğer yolsuzluğun boyutları o kadar geniş çaplı olmasaydı, çok sayıda Avrupa şirketi vergisini burada ödeyecekti. Mesela Plovdiv’de böyle bir şirket, iş vergisinin gelirinin 800’de birini teşkil ediyor. Böylece eğer ancak 800 böyle şirketimiz olsaydı, bu gelir artacaktı ve bununla emeklilik maaşları, asgari ücretler, sağlık ve eğitim gibi sorunlar çözümlenecekti. Ancak yolsuzluk ve çalışmayan adalet sistemi yüzünden insanlar “Bulgaristan’da işimizi başlatmak için risk pek büyüktür” diyor ve bu kaynaklar bütçemize hiçbir zaman girmiyor”.

KTB gibi dev yolsuzluk olayları, skandal kamu ihaleleri daha neler neler… Tüm bunlar, yatırımcıları gereksiz riske girmekten vazgeçiriyor. Ekonomist Kiril Petkov sözlerine devamla şunları açıklıyor:

“KTB üzerinden 4 milyar levayı nasıl kaybettiğimiz inanılır gibi değildi ve eğer bu parayı bir şeye yatırsaydık ne olurdu acaba? Ancak KTB arkasında 60 borç ve çok soru işareti var: bu 60 kişi kimlerdir, neden henüz hüküm giyen tek bir kişi yoktur, neden bankanın icra müdürü Sırbistan’dadır ve hiç kimse onu soruşturmadı. Diğer bir örnek, yakıtlar, tekeller ve karteller ile ilgilidir. 2015 yılında “Lukoil” şirketinin, “Neftohim” üzerinden 5 milyar leva değerinde satışları var, aynı zamanda ama 122 milyon leva değerinde kayıpları var. Bir şirketin, bu kadar yüksek bir kazancı varken böyle kayıpları nasıl olur ki? Devletin altyapı için yaptığı her sipariş de gerçekten mi en iyi seviyelerde?”

Kiril Petkov’a göre bu durumun çözümü, bundan sonra yürütme makamlarının elindedir. Eğer yürütme organlarının, statükoyu değiştirme iradesi varsa, yürütme makamları, KDV dolandırıcılığı ve beyan edilmemiş gelirler olaylarını araştırmakla başlayabiliyor. Bu amaçla Milli Gelirler Ajansı’nın bütçeye en yüksek gelir kaynağı olacak büyük şirketlere yoğunlaşacak bağımsız yöneticisi olmalıdır. Ekonomist Kiril Petkov’a göre eğer şimdiye kadarki yolumuza devam edersek ve Gayri Safi Yurtiçi Hasıla’nın büyümesi için çalışmazsak, bu işin iyi bir sonu olmaz.

Kiril Petkov ayrıca şunları da söylüyor: “2011 yılından bu yana devlet borcunu ikiye katlamışız. Bunu her beş yılda bir yaparsak borç sarmalına düşeceğiz. Bu yüzden yolsuzluk modellerine “hayır” demeliyiz, ihracatta rekabete odaklanmalıyız ve yavaş yavaş azaltılacak dış borçlara ve Avrupa fonlarına bel bağlamamalıyız. Her Bulgar artık istikrar olmadığını anlamalıdır. Ya modeli değiştirip yukarıya gitmeye başlayacağız, yada aşağıya ineceğiz ve Yunanistan’daki gibi bir senaryo o kadar imkansız olmayacak.”

Çeviri: Rayna İvanova