Başkent Büyük Belediyesi arada sırada Sofya’yı en uzun zaman yöneten belediye başkanı İvan İvanov’un anıtının kurulması için yarışma düzenliyor. Vatan uğruna savaşlara katılmış olan ve geri kalmışlığın kucağında savrulan bir kenti medeniyete götüren bu adama nesillerin saygılarını sunacağı bir yerin olması gerçekten gerekli.

1891 Sliven doğumlu olan İvan İvanov, müttefiklerarası savaşta şehit düşen bir albayın oğlu, anne tarafından ise voyvoda Haci Dimitır soyundan olduğu ve dolayısıyla vatanseverliği kanında taşıdığı için Balkan savaşları patlak verince Münih’te hidro mühendisliği bölümünde gördüğü eğitimi bırakıp gönüllü olarak asker saflarına katıldı. I. Dünya Harbi zamanında da savaştı.

Genç Vatan’da ise bilgileri ile başkentin kalkınmasına katkı sağlamak için kol sıvadı ve 1928’de “su yolunun” tasarlayıp hayata geçirenlerden biri oldu.

“İvan İvanov “su ve kanalizasyon” dairesi uzmanları ile birlikte Sofya’nın bir yüzyıl sonra nereden su alacağını düşünüp Rila’dan gelerek kente temiz dağ suyu taşıyacak bir boru hattı hayalini kuracak kadar cüretli oldu, diyor başkent belediye başkanlığını en uzun zaman yapan İvan İvanov’un anısına anıt kurulması teklifini sunan prof. Vili Lilkov. Rila’dan su taşıyan boru hattı dev bir tesisdir ve İvan İvanov’un bu tesisin kurulmasına olan büyük katkıları, 1934’te Kimon Georgiev hükümeti tarafından belediye başkanlığına atanmasına sebep oldu. Bundan 100 yıl önce bu adamlar geleceği düşünmeseydi bugün Sofya’da ciddi bir su sıkıntısı çekilecekti. Çok daha kalitesiz ve pahalı su tüketiyor olacaktık.”

Başkent Büyük Belediye Başkanlığına atandıktan sonra İvan İvanov, Rektörlük binasının inşaatını tamamladı, Adalet Sarayını, Savunma ve İçişleri Bakanlığını kurdurdu, “Bulgaria” konser salonu, Halk kütuphanesi ve Başkent Kütuphanesinin, Müzikal Tiyatro, Telefon Odası ve “Maria Luiza” hamamını inşa etti. Kente elektrik verilmesi hizmetini sunan imtiyaz sahibi Belçikalı bir şirketten imtiyaz hakkını geri alarak elektrik fiyatının zamlanmasına son verdi.

Bulgaristan’ın kaybettiği topraklardan vatana akın eden mülteci yığınlarının yol açtığı kaosu durdurmayı başardı. Mülteciler sayılı günler içinde binlerce dekarı ele geçirerek orada tahta barakalar kuruyordu. Başkentin iskanına dair bir yasa çıkaran İvan İvanov, modern Avrupa şehirlerinden esinlenen bir şehir planı oluşturdu.

Sonra 9 Eylül 1944 tarihi geldi ve yeni iktidarın takipleri başladı.

“Münih’te okumuş olduğu için İvan İvanov Alman ajanı ve faşist olarak görülmeye başladı, diyor prof. Vili Lilkov. “Halk Mahkemesi” müebbet cezasına çarptırılmasını istedi, ancak kendisine isnat edilen suça ilişkin deliller bulunamayınca 15 ağır hapis cezası verildi. Bir yıl Brejani köyündeki “Pirin” maden ocağında çalıştı, sonra Varna’ya su boru hatlarının kurulmasında işçilik yaptı. Ancak “Beli Iskar” barajının inşaatında problem olunca ve komünist hükümeti Sovyetler Birliğinden yardım isteyince oradan gelen cevap “Sizin uzmanınız var. Onu hapisten çıkarıp sorununuzu çözün” şeklinde oldu. Bundan sonra her sabah iki milis İvan İvanov’u koğuştan çıkarıp çalışma odasına götürüyor, akşamları da geri getiriyordu. “İskar” barajı devreye girince ve bunun tamami ile onun katkıları sayesinde olduğu görülünce nihayet beraat etti” diyor prof. Lilov, fakat İvan İvanov’un açılış töreninde hazır bulunmasına izin verilmediğini de ekliyor.

Bundan kısa bir süre önce Başkent Büyük Belediye Başkanlığı bu efsane adamın anısına anıt kurulması için bir kez daha yarışma açtı. Günün birinde İvan İvanov’un bronz figürü, başkentlileri Rila suyunun ilk defa Sofya’da aktığı yerde, “Vasil Levski” metro istasyonunun girişinde karşılayacak.

Fotoğraflar: arşiv

Çeviri: Tanya Blagova