Yarım asır önce Lika Yanko’nun resimleri cüretkar olarak lanetlenmiş ve ilk kişisel sergisi yasaklanmıştır. Ancak şimdi tabloları, renkli görünümleriyle ve ruhlarıyla, Başkentin “Nüans” galerisinde can buluyor. Sergide bütün dönemlerden tablolar var- erken peyzajları ve Rodop kadınları, Sozopol’dan esinlenerek çizdiği balıkçı temaları, ikonlar ve ona has kolaj tekniği ile yapılan çalışmalar var. Şimdiye kadar gösterilmedik dört eseri de galerideki sergide yer alıyor.  

Lika Yanko 1928 yılında Arnavut sığınmacı ailenin kızı olarak dünyaya gelir. Çocuk beyni 19. asrın ikinci yarısında Fransız ressamlarının esiri olur, ancak yerli gerçekler nu çok çabuk sarsar ve Sanat Akademisinden profesörler ona diploma işleri için kötüden bir üstün olan “orta 3” notu verir. Üç tablosu ise sosyalizm gerçekçiliğinin “estetiğine” uymadığından dolayı, ilk kişisel sergisi yasaklanır. Sergisi kapılarını açar açmaz, üç resim sosyalist istemlere aykırı düştüğü gerekçesiyle sergi tekrar kapanır. 

Şimdiki sergiyi tertipleyen Neda Mitkovska anlatıyor:

“Arnavut göçmeni ailesinin çocuğu olmasına rağmen, Lika Yana kendini Bulgar hissettiğini söyler. 15 yaşındayken Deçko Uzunov ve İliya Petrov’un Sanat Akademisinde sınıfına girer. Daha o zaman cesur ve farklı bir tarz sergiler. Yasaklandığı dönemlerde genç ressam sergilere katılamıyor, kişisel temsiller yapamıyor, Bulgar Ressamlar Birliği’nin toplu sergileri onun eserlerine yer vermiyor. Ancak o dönemde Fransız basın ataşesi onu keşfeder ve onun sayesinde ülkedeki neredeyse bütün elçiliklere kendi resimlerine satar. Lika Yanko Avrupa, ABD, Güney Amerika, Endonezya dahil birçok yabancı koleksiyonlarda bulunan 200’den fazla esere sahip. En çok çalıştığı dönemlerde bile sanatseverlerin görüşü onun hakkında iki ayrı kutuptadır- bir kısmı beğenir, bir kısmı tamamen reddeder."

Ressam her zaman cüretkar, farklı, tuhaf, sıradışı konu ve bakışları sevmiştir.

“İlk kişisel sergisi 1967 yılında açılır. Gösterdiği temalar farklı ve alışılmışın dışında olup, ona özgü tarz ve temalarla yüklüdür. Sergi açılmasından 6 gün sonra yasaklanır. Ressama 1981 yılına kadar eserlerini gösterme yasağı getirilir. O zamanki sosyalist rejim onu cüretkarlık ve sosyalizm gerçekliliği estetik anlayışından çıkmakla suçlar. Bu 14 yılda o çalışmaya devam eder, sanatıyla yaşar, büyükelçi ve diplomatların gözdesi olur."

Lika Yanko 2001 yılında elinde tuvalle hayata veda eder.

Fotoğraflar: Diana Tsankova

Çeviri: Sevda Dükkancı