'Sveta Troitsa' Etropole manastırının asırlık tarihi vardır. 'Varovites' adı da verilen manastırda yüzyıllar önce Bulgar topraklarına ait en verimli kitap ekolü gelişmiştir. Balkanın eteklerinde saklı bir yerdir. Ve günümüzde de halk için çekici bir mekandır. Doç. Dr. Hristo Temelski Kilise tarih enstitüsünde uzman. Bulgaristan'da manastırların Orta Çağ’da ve Uyanış döneminde gerçek bir kültür ve eğitim misyonu gerçekleştirdiğini , Bulgar ruhunun ve kitap ekolünün kalesi olduğunu anlatıyor.

'Etropole manastırının kuruluş yılının 1158 olduğu görüşü ağır basıyor. Yeromonah Hrisant’in, yöreyi araştıran Aleksandır Tatsov'a 1858 yılında kilisenin inşaatı sırasında 700 yıl önce inşa edildiğine işaret eden iki levhanın bulunduğunu anlatmış. Kitap ekolü ise 16.asırda meydana gelir, 17.asrın ilk bölümünde lale devrini yaşar. O sırada yakında bulunan Etropole şehri madencilerin yerleşim yeridir. Halk manastır için para toplar. Manastırda resim çizen, yazar, ressam, kaligrafi, kitap kaplayanlar çalışır. En ünlüsü Danail Etropolski. Burada kitap kaplamanın da bir sanat parçası olduğunun ahşapla. deriyle kaplanan kitaplardan , sanat değeri olan bu kaplamalardan bahsediyoruz.'

Doçent Temelski, Etropole kitap ekolünün kendi stilini yarattığını anlatıyor ve neden ibaret olduğunu izah ediyor. Resimlerde haç, yılan, kuş, insan yüzü, insan kafası, ağır basan öğeler arasında. Metinler ise dini metinler, kiliseye gerekenler yazılıyormuş. Çoğu kaybolmuş, ancak 80 metin korunmuştur.

Doçent Temelski, Osmanlı egemenliği sırasında manastırın kaderi konusunda şunları anlatıyor:

'1158 yılında kurulmuş eski manastır binası tahrip edilmiş. Daha sonra halkın desteği ile yeniden kurulmuş. Bir kaç kez yağmalanmış. Bir kaç kez ve öncelikle Etropole şehrinin ileri gelenlerin parasal desteği ile yenilenmiştir. Günümüzdeki kilise, 1858 yılındandır.’

Daha sonra neler oluyor?

'1829 yılında Edirne barış anlaşmasından sonra Tanzimat dönemi başlar. Reformlar başlar. Gülhane Hatt-ı Şerif'inin (Tanzimat Fermanı) sayesinde Hristiyan halkına büyük haklar tanınıyor. Kilise ve manastırların yenilenmesi hakkı veriliyor. İşte Etropole manastırı da 1858 yılında yenileniyor.’

Doçent Temelksi neler korunduğunu neler kaybolduğunu anlatırken, 2007 yılında manastırın tamamen onarıldığını ve Veliko Tırnovo üniversitesinden güzel sanatlar bölümünden doçent Saşo Rangelov'un projesi üzerine 1858 yılından kalan kilisenin duvarları resmedildiğini sözlerine ekliyor.

Fotoğraflar: Svetlana Dimitrova ve etropolskimanastir.etropolebg.com

Türkçesi: Müjgan Baharova ​