Başkent Sofya’daki Sovyet Ordusu Anıtı üzerinde kimin tarafından yazıldığı belirlenemeyen “100 yıl siyonist işgali” şeklindeki yazı, sürpriz bir şekilde Moskova ve Sofya arasında yeni gerginliğe yol açtı. Üzüntü verici olan ve Bulgaristan’ın içinde bile kınanan bu vandallık vakası, Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mariya Zaharova tarafından II. Dünya Savaşı döneminde Sovyet Ordusu hücmünün Bulgaristan’daki Yahudiler’in sınır dışı edilip katledilmesini önlediği yönünde açıklama yapılmasına yol açtı. Bulgaristan Dışişleri Bakanlığı tarafından buna karşılık yapılan açıklamada anıta yapılan bu hakaret Yahudi karşıtlığı eylemi olarak kınandı, fakat bununla birlikte Bulgaristan vatandaşlarının Nazi ölüm kamplarına doğru yol alan tren kompozisyonlarının önüne çıkarken Bulgaristan’ın siyasi, ekonomik ve entelektüel elitinin temsilcileri Yahudileri korumak üzere protesto yazıları yazarken Bulgaristan Ortodoks Kilisesi’nin üst düzey temsilcileri ise yurt dışı edilmek üzere toplananlara katılıp ölüm kamplarına ancak kendileri ile birlikte gönderileceklerini bildirirken Kızıl Ordu’nun ülkemizin sınırlarından binlerce kilometre uzaklıkta olduğu da belirtildi.

Cumhurbaşkanı Rumen Radev, Bulgaristan Yahudileri’nin II. Dünya Savaşı döneminde Kızıl Ordu sayesinde kurtarılmış oldukları iddiasını “tarihten habersiz olmak veya provokasyon” olarak nitelendirdi. Ülkedeki Yahudiler’in örgütü “Shalom”, Sofya’nın bu tepkisine katılmakla birlikte bunu özel bir bildirge ile değil 2011 tarihli bir açıklamasını hatırlatmak yolu ile yaptı. Söz konusu açıklamada Bulgaristan Yahudileri’nin kurtarılması, Bulgar halkının büyük bir bölümünün, Bulgaristan Ortodoks Kilisesi’nin ve Nazi olmayan Bulgar toplumunun gayretleri sayesinde mümkün olduğu belirtilmişti. Moskova’nın Sofya Büyükelçiliği “Ülkedeki Yahudiler’in ölüm kamplarından kurtarılması dahil Nazizm’le mücadelede Bulgar halkının tartışılmaz kahramanca katkısını” itiraf ederken “Bulgar otoritelerinin Bulgaristan ve Avrupa’yı faşizmden kurtaranların anısına hakaret edilmemesine izin vermemek için etkin önlem almamalarından dolayı” endişe duyulduğunu açıkladı.

Bu tür tartışmalar aslında Bulgar Kültürü ve Slav Yazısı Günü 24 Mayıs’ta Makedon mevkidaşı George İvanov’la yaptığı görüşmede Rusya Devlet başkanı Vladimir Putin’in Slav yazısının Rusya’ya Makedon topraklarından geldiğini söylemesi üzerine yaşanmıştı. O sırada Dışişleri Bakanlığı Kiril alfabesinin Bulgar devletinin iradesi ve desteği ile yazılmış olduğunu ve Rusya Patriği Kiril’in kendisinin kitap yazısının Rusya’ya Bulgarlar tarafından taşındığını söylediğini hatırlattı.

Moskova ve Sofya arasında Slav Yazısı ve Yahudiler’in kurtarılması ile iglili yaşanan gerginlikler, 6 ay içinde oluyor. Bu gidişle tarihi olayla ilgili yeni siyasi ihtilaf yaşanmasının muhtemel olduğu önümüzdeki yılın Mayıs ayı için Cumhurbaşkanı Radev, Rusya Devlet Başkanı Putin’i Bulgaristan Kurtuluşunun 140.yılı münasebeti ile ülkemize davet etti. Bazı gözlemciler Putin’in Bulgaristan’a gerçekten gelip gelmeyeceği sorusunu şimdiden soruyorlar. Spekülasyonlara meydan vermemek için bu sorunun yanıtını siyasetçiler vermeli.

Çeviri: Tanya Blagova