Çocukken dünyaca ünlü Christo ile birlikte resimler çizen Spas Karafezov, 18 yaşındayken ameliyat masasında görme kabiliyetini kaybetti. O günden bu yana renklerden ve görüntüden yoksun dünyada yaşayan adam, 83 yaşında olduğu halde aynı kaderi paylaşanlara hizmet etmeye devam ediyor.

Spas Karafezov’un başında bulunduğu “Luis Braille” Ulusal Görme Engelliler Okumaevi, bundan 90 yıl önce büyük besteci Petko Staynov tarafından kuruldu. Braille yazısında kitaplar yayımlayan tek kuruluş olan okumaevi, 3000 kitap ve 13 bin elektronik başlık bulunduran ulusal kütuphanedir ayrıca. Okumaevi, Braille yazısında kitaplar yayımlamaktan öte okurların evlerine kadar nakliye hizmetini de sunuyor. Burada kitaplar uzun yıllar tığ ve levha yardımı ile yapıldıktan sonra “Açık Toplum” vakfı ve Japonya Büyükelçiliğinin desteği ile artık 20 yıldır özel bir yazıcıda basılıyor. Braille yazısı ile yazılmış kitapların baskısı, ithal olan kağıttan dolayı çok pahalı bir süreçtir. Bu işe devlet tarafından kaynak sağlanmadığı için okumaevi sadece sponsorlara bel bağlıyor.

1994 yılından bu yana elektronik kitaplar çıkarmaya başladık. Önce DOS sistemi ile 2007 yılından ise Bilgisayar Lingvistiği Birliği sayesinde SpeechLab yazılımı ile elektronik kitaplar basıyoruz. Bu program sayesinde görme engelli olanlar, Internet’e girebilir, akıllı telefon, bilgisayar ve tabletle bizde bulunan ve 24 saat açık olan dağıtıcıdan istediği dosyayı çekebilir. Metin sese dönüştürülür. Konuşma hızı değiştirilebilir, sayfalar aranabilir, bilgisayarla yapılan her şey yapılabilir.

Görme engelli insanların iş bulma şansı çok küçük. AB kaynakları ile bazı programlar çerçevesinde iş imkanı sağlanıyor, fakat çok az kişi çalıştırılıyor. Maalesef iş yapma imkanları çok az, çünkü bütün dünya görselliğe dayanıyor ve teknolojilerin ilerlemesi ile birçok iş imkanı ortadan kalkıyor. Zamanında görme engelliler el işleri, zanaatlar yaparken, günümüzde bütün bunlar anlamını yitrimiştir. Fakat entelektüel meslekler ve dolayısıyla eğitim de önemini koruyor. Görme engelli bir çocuk dışlanmış olarak yetişmemeli, çağdaş bilgisayar programlarını, taktil ekranları kullanmak konusunda eğitilmeli. Hayatta başarılı olmak için okulda ve üniversitede arkadaşları ile aynı düzeyde hatta üstünde olmalı, diyor Spas Karafezov ve görme engelli olmakla birlikte başarılı hukukçu, öğretmen ve sanatçı olan insanların olduğunu da ekliyor. 13 Kasım Uluslararası Görme Engelliler Günü münasebeti ile herkese cesur olup hayata iyi hazırlanmak temennisinde bulunan Spas Karafezov şunları söyledi:

Başarılı olmaları için bu insanlar kendilerini yetiştirmeli, haysiyet sahibi olmalıdır. Fiziki durumu ne olursa olsun her insanın hayatta kendi yerini bulmasının mümkün olduğunu düşünüyorum”.

Çeviri  : Tanya Blagova