Paskalya’ya yedi hafta kala son Pazar Bulgar Ortodoks Kilisesi “Sirni Zagovezni”- Sirnitsa Yortusunu kutluyor. “Helva Kapanı” olarak da bilinen bu adet “Af dileme” Af isteme” ve “Afetme” Bayramı olarak da geçiyor. Bu gün herkes hatalar ve günahları için yakınlarından af diliyor, diğerlerinin hatalarını af ediyor. Bu günde gençler aile büyüklerinin yanında gider, yaşlılar ziyaret edilir ve af dilenir. Çiftler ise bu günde “kum” denilen nikah şahitlerini ziyaret eder. Geleneğe göre af dileyenler, affına sığındıkları kişi önünde eğilir, elini öper ve “Affet” der.  Buna karşılık “Affedildin” cevabı beklenilir. Yine gelenek üzerine bu ritüeller bittikten sonra aile fertleri sofraya toplanır ve bayrama has yemekler yer. Sirnitsa Yortusuna özel yemeklerden bazıları farklı börekler ve çörekler, tereyağ, yumurta ve süt ile hazırlanan yiyecekler servis edilir. Perhiz günlerinde bu malzemeler yasaklı olduğu için o gün sofraya bol yağ, süt ve yumurtalı ürünler servis edilir.

Gelenek ülkenin birçok yerinde hala korunuyor. Bazı yerlerde biraz daha modern hal almış olsa da, “Helva Kapanı” adeti muhafaza ediliyor. Akşam yemeğinden sonra “hamkane” olarak adlandırılan “helva kapma” adeti ise en çok çocukları mutlu ediyor.

Haşlanmış yumurta veya beyaz helva kırmızı veya Martenitsa gibi kırmızı- beyaz bükülmüş iplikle bağlanıyor ve tavandan aşağı sarkıtılıyor. Aynı ipin biraz daha üstüne ise kor bağlanıyor. Evin en yaşlı kadını sicimi sallıyor ve herkes alttan o yumurta veya helvayı ağzınla, elle dokunmadan yakalamaya uğraşıyor. Bağlı oldukları sicim birkaç kez yakılıyor ve her defasında farklı dilekler iletiliyor- bereket için, sağlık için, ev hayvanları için, gençlerin evlenmesi için vs. Sicim hızlı yanarsa dilekler gerçek olur diye rivayet edilir.

Bazı yerlerde “Oratnik” adı verilen çotuk yakılır. Bu ağaç çotuğu ortasına kadar ikiye yarılır, arasına saman konulur. İçindeki saman ateşe verilir ve çotuk etrafında dönülür. Etrafta dönerken de bu ritüele has söylenen sözler var.

Sirnitsa Yortusu köylerde kız ve delikanlılar arasında sataşmalar, çöpçatanlıklar ve şakalaşmalara yönelik adetler de var. Bir zamanlar köy dışında dev ateşler yakılır, genç erkekler alevlerin üstünden atlarmış. O gece birbirini seven gençler evlilik sözü verirmiş bir birine, sonra da kış aylarında evlenmek üzere sözleşirmiş. Delikanlılar ateş üzerinden atlarken, kızlar ise halay kurup, oynarmış.

Fotoğraflar: BGNES

Çeviri: Sevda Dükkancı