Sosyalizm döneminde sözüm ona emek- eğitim yurtları suç işleyen çocukların ve reşit olmayan gençlerin ıslah edilmesi, eğitilmesi için kurulmuştu. Günümüzde de yurt ve eğitim kurumu adı altında mevcudiyetini devam etmektedirler. 1958 yılından beri geçerli olan mevzuata göre evden kaçmak, dilenmek, başı boş gezmek , dükkandan gıda hırsızlığı yapmak suçtur ve bunu yapan çocuklar dört duvar arkasına kapanır, özgürlüğünden yoksun bırakılır. Bu çocuklar aynı zamanda kaliteli eğitim , psikolojik ve tıbbi yardım gibi temel haklardan yoksun bırakılmaktadır.

Ulusal Çocuk Ağının “Daha insancıl çocuk adaleti” kampanyası çocuk adaleti sisteminde reformların yapılmasını amaçlıyor. Bu reformlar 60 yıllık Çocukların kamu düzenine aykırı davranışlarıyla mücadele kanunun kaldırılması, suçlu çocuk yurtlarının kapatılması, bu çocuklar ile çalışmalarda modern yöntemlerin uygulanmasını, çağdaş önlemlerin alınması, toplumda hoş görü yaratılması gibi amaçları gütmektedir.Ulusal Çocuk Ağı koordinatörü Dilyana Slavkova :

“Devlet yanlış yola sapan çocukları cezalandırmaktan öte bu çocuklara sosyal yardım sağlamalı. Çünkü bu tek doğru yoldur, çocukları durdurmak istersek. Hırsızlık yapan çocuklar çoğu kez aşırı yoksulluk şartlarında yaşar, şiddet ve taciz ortamında yaşar. Onların suç işleme sebebi de budur.”

Her yıl binlerce çocuğa suçlu damgası vurulup sözüm ona “yatılı ev” kurumuna gönderilir. Orada maalesef daha iyi insan olmuyorlar. Bu kurumlarda şartlar cezaevlerinden de daha kötü. Çocuklar sık sık şiddete maruz kalıyorlar.

“Bu yurtlar genelde izole edilmiş yerlerde bulunur, personel az , çok büyük sayıda çocuk ile başa çıkamıyor. Bazen sayıları 50’ye varıyor. Rakitovo’daki yurt örneğin şehrin kenarında bulunur, sıcak su yok, çocuklar haftada bir kez hamama götürülüyor. Bu okullarda profesyonellerin azimli çalışmalarına rağmen sistem gerçek eğitim ve sosyal faaliyetlerin yürütülmesine imkan sağlamıyor. Personelin çok mesleğine adanmış insanlar olsa da. Devletin bu yurtlardan çıkan çocukların kaçı yeniden suç işlediğine dair bilgisi yok. Eski yaşam tarzına dönenlerin oranı hakkında istatistik yok. Ancak yerinde yapılan araştırmalar çoğunun yine doğru yoldan saptığı, yanlışlar yapmaya devam ettiğini gösteriyor.

Bir başka sorun da uygulanan cezanın suçu aşması. Hatta bu konuda Bulgaristan’ın Avrupa İnsan Hakları mahkemesinde cezalandırdığı vakalarvar. Örneğin insan trafiği kurbanı olan çocuklar gidecek yeri olmadığından dolayı suçluların kaldığı yurda yerleştirilir. Esirgeme işi tamamdır. Veya bir pasta hırsızlığından dolayı yurda kapatılır. En aşırısı ise çok küçük, 8-9 yaşındaki çocukların yerleştirilmesi . Bu ise kabul edilemez ."

Bu ‘düzeltme’ okullarının ‘eğitim denetim merkezlerine’ dönüştürülmesi fikri Adalet Bakanlığı’nın kanun tasarısındaki iki yıldan beri beklemede olan fikirlerden biridir. Ona göre bu merkezler büyük yerleşim yerlerinin merkezinde bulunacak ve çocuk sayısı onu aşmayacak. Bu önlemlerin uygulanmasına dair kanun tasarısı Parlamento’nun Mayıs ayı programında öngörülüyor . Ancak şimdiye kadar bakanlıklar arasında kimin ne gibi sorumluklar üstleneceğine dair anlaşma yok. Bundan dolayı Ulusal Çocuk Ağı bu yöndeki kampanyasınadevam edecek. Sosyal Bakanlığı’nın suç işleyen çocuklar ile sosyal işçilerin çalıştığı çocuk gruplarına dahil edilmesinde ısrar edecek. Şimdiye kadar bu çocuklar için hiç düşünülmemiş bazı özel hizmetlerin verilmesi üzerinde odaklanacak.

Fotoğraflar:nmd.bg

Çeviri: Müjgan Baharova