Antimon elementi bundan sonra Maria Spasova ismi ile ilişkilendirilecek, çünkü kadının adı genç kimyacılar onuruna hazırlanan periyodik tabloda 51 sayısıyla yer alacak. Uluslararası Temel ve Uygulamalı Kimya Birliği (IUPAC) tarafından hazırlanan listede, dünyanın dört bir yanından gelen toplam yüz on sekiz bilim adamı, 2019 yılının Periyodik Tablo yıldönümü ve IUPAC'ın kurulmasından bu yana geçenbir yüzyıl vesilesiyle Mendeley'in tablosunda yerlerini alacak.

Maria Spasova, biyomedikal teknoloji, tarım ve koruyucu giysi üretiminde kullanılan biyouyumlu ve biyobozunur polimerler ve malzemelerin tasarımı ve üretimi konusunda gösterdiği başarılar nedeniyle Uluslararası Temel ve Uygulamalı Kimya Birliği tarafından bu ünvana layık görüldü. Listenin tamamlanması gelecek yılın ortalarına kadar devam edecek.Genç kadın, Bulgaristan Bilimler Akademisi’nde, kanser tedavisi de dahil olmak üzere tıpta uygulama bulan nanofiber aleti tasarlamayı başardı.

“Biyouyumlu polimerlerin sentezi, karakterizasyonu ve tasarımına ek olarak, bunları kalıplamak için çeşitli modern teknikler kullanıyoruz,” diyor Dr. Maria Spasova enstitüdeki çalışmaları ile ilgili.“Bu tekniklerden biri elektrospinning - gelişmiş nanoteknoloji, tıp, eczacılık, doku ve hücre mühendisliği, sensörler, filtreler, koruyucu askeri giysiler gibi alanlarda potansiyel uygulamalara sahip mikro ve nano lifli malzemelerin üretimini mümkün kılmaktadır.”

Bu teknikle, Maria Spasova'nın laboratuvarında, giyinme malzemesi olarak kullanılan kitosan bazlı yeni materyaller üretilmektedir.

“Yara üzerine yerleştirilen malzeme, eğer yara açık tip ise kanamayı durdurur, bakterilerin büyümesini önler ve böylece nefes alabilir,"diyor Maria Spasova. “Elektrospinning ile oluşturulan birçok polimerik malzemede ayrıca, sentetik veya doğal tipte çeşitli ilaçlar ve ayrıca antikanser ilaçlar da dahil edilebilir. Bu onların terapötik etkisini artırır ve yan etkileri azaltır.”

Diğer bir başarısı ise, gelişmiş teknolojinin yardımıyla bitkilerin hem zararlılardan hem de olumsuz çevresel etkilerden korundukları tarım alanındaki yenilikler. Askeri giysilerin kumaşının özünde lotus yaprağının yapısının taklit edilmesiyer alır. Kumaş ıslanmaz, eğimler tek bir yerde birleşir, aynı zamanda kendini temizler. Bu keşif günlük yaşamda, süperhidrofobik materyaller ve nanopartiküllere dayanan spreylerde kullanılmaktadır.

Genç kimyagerler periyodik tablosunda yer almak Maria Spasova için bir başarıdır. Hazırladığı tez, 2008 yılında İsviçre Teknik Üniversitesi tarafından geçtiğimiz birkaç yıllık dönem içinde dünyanın en iyi altı tezinden biri olarak ödüllendirildi. Bilimsel çalışmalarını sunmak üzere kişisel olarak davet edildi ve daha sonra en güvenilir bilimsel dergilerde beş araştırma raporu yayınlandı.Belçika hükümeti tarafından uzmanlık bursu kazandı. Orada sürekli kalma imkanına sahip olmasına rağmen, sonrasında Bulgaristan'a dönerek, burada çalışmaya karar verdi.

“Ülkemizde finansal imkanlar, düzen ve malzeme açısından olanaklar farklı,”diyor Maria ve meslektaşları arasında mutlu bir istisna olarak görülmediğini söylüyor.“Ama genel olarak, Bulgar kimyacılar uluslararası sıralamada çok iyi durumdalar çünkü bir bilim insanı bilimsel göstergeleriyle değerlendirilmektedir. Bu yüzden makaleler yayınlıyoruz, patentlerimiz ve birçok alıntımız var. Ayrıca tanınıyoruz da.”

Maria Spasova’nın adı tabloda sonsuza dek yer almayacak, ama kendisinin de dediği gibi, haber değeri devam edecek ve yüz yıl sonra bile anılabilecek bir sembol haline geldi.

Fotoğraflar: özel arşiv

Çeviri: Ayser Ali