Şumen’in Pristoe köyünde 2018 tütün ürününü satın alan Kırcali şirketinden teknolog bu yılki tütünün kalitesini şöyle yorumladı:

Yağmurlardan dolayı bu yılki tütünün ikinci eli daha zayıftı, Kaolinovo bölgesinde ise tırtıllar tütünlerin tepelerini yedi. Fakat tütün aynen geçen sene de olduğu gibi orta kalitede. Ben 2007 yılından bu yana bölgede tütün satın alıyorum. Önce Mihailidis, daha sonra Gotse Delçev ve şimdi de Kırcali şirketinde çalışıyorum.

Bilindiği üzere Mihailidis tütün şirketi bölge halkına hala eski yılların paralarını ödememiştir?

Bazılarına verecek parası, diğerlerinden alacak parası var. Şirket iflas ettiğini açıklamadı, yani ondan davacı olamazlar. Bölge halkı 3 yıldır paralarını bekliyor. İşler nasıl gelişecek, hiç bir fikrim yok. Durum kötü. İnşallah insanlar paralarını alabilirler.

Tütün alım şirketi uzmanı 2018 tütün ürününün kalitesini de değerlendirdi:

Tütünler 3.50 ile 5leva arasında satın alınıyor. Kaliteye bağlı. Bunlar iyi tütünler. Temiz. Diyelim ki fiyatlar ortalama 4.60’a geliyor. Öyle bir dönem oldu, havalar soğdu. Don oldu ve insanlar tütün yelpezesi yapamadı. Donan tütün de kurudu. Böyle bir gecikme yaşandı. Ama alım kampanyasının sonuna geldik. Daha 2-3 günlük işimiz var. Satın alınmayan tütün kalmayacak. Her geçen yılla birlikte tütün miktarı azalıyor. 2007 yılında 2.5 milyon ton iken şu anda 600 tona düştük.

Bikaç köylü ile tütünün satın alındığı Pristoe köyündeki merkezde görüştük. Onlar, 2016 yılında bölge tütüncülerinden tütün satın alıp paralarını ödemediği Yunan Mihailidis şirketinden şikayetçi olduklarını anlattılar. Burada bir hatırlatma yapmamız gerekiyor. Merkezi Sandanski’de bulunan söz konusu tütün şirketinin tütüncülere 2 milyon 500 bin leva borcu var. Bu yılın başında ise hükümet, şirketin tütün işleme iznini elinden aldı. Pristoe’deki tütüncüler ise hala 2016 yılında sattıkları tütünün parasını bekliyorlar:

Köylülerden biri şunları paylaştı:

Paralarımızı vermediler. Yaklaşık 2700 levam ödenmedi. Sadece ben değil neredeyse tüm köye borcu var bu şirketin. Tüm çabaları geçiş dönemini anlatmaktır. Bütün iş bundan ibaret..

Başka bir tütüncüye kulak veriyoruz:

Komşu Sredkovets köyünden bir tütüncünün alacağı para 36 bin leva. Başka biri ise hala 26 bin levasını bekliyor. Şirket iflas etmemiştir. Hala faaliyet yürütüyor. Bu işler nasıl olabilir ki? Neden paralarımızı ödemiyorlar? Ulusal Sigorta Enstitüsünde (NOİ) çalışan kadın bilgisayardan kontrol etti ve “Şirket burada çalışır olarak görünüyor” dedi. İflas etmemiş demek.

3 600 leva alacağım var. 10-15 stotinka daha fazla veriyorlar diye tütünü onlara verdik ve şimdi bekliyoruz. Şirket daha sonra iflas etmiş. Çok fazla miktarda tütün satanlar da oldu. Demek ki bundan 3 yıl önce tamamen parasız çalışmışız. 2018 yılında 5 dekar “Basma” ve“Katerini”tütün cinsleri baktım. Dekar başına 250-300 kg ürün aldık. Geçen yıl iyi tütün aldık. Tütün kalitesi iyi ise, fiyatı 5 levayı da buluyor. Memnunum. Seneye yine ekeceğiz. Ben tarım üreticisiyim. İnek bakıyorum, daha doğrusu annem ve babam. Ben yurtdışında çalışıyorum. Bulgaristan’da hiç iş günüm olmadı.

Bu yıl 11 dekar tütün baktım. Bu şirkete verdim ve 1 hafta sonra paramı yatırdılar. Seneye daha az tütün bakacağım. Çünkü eşim ve kızım İspanya’ya çilek toplamaya gidiyorlar. Ben tek başına kalıyorum. Tütün fidanları yetiştirilmeli. Geçen sene 14 fide yaptım, ama bu yıl daha az yapmaya karar verdim. 6 fide 5 dekar için yeterlidir.

Tütünümü 2-3 gün önce sattım. 2 dekardan 380 kg aldım. Ben emekliyim, aynen eşimin de olduğu gibi. Gençlere yardım ediyoruz. Yine çalışacağız. Başka iş yok ki! Bu yıl 4 dekar çalışmaya kararlıyız. Oğulm ise Fransa’ya üzüm toplamaya gidiyor. 10 günde 1200 avro alıyor. Tüm kazancımız bu, başka yok.

Kaç yaşındasın, diye sorduk Pristoe’li gençlerden birine. Dedi ki:

35 yaşındayım. 7 yıldan bu yana onar günlüğüne gidiyorum üzüm toplamaya. Memnunum. Bağbozumundan daha fazla para kazanıyorum. 10 gün üzüm toplama işinden  bütün yıl boyunca çalışan tütünden aldığım kadar para alıyorum. Devlet, işimizin olması için birşeyler yapmalı. Orada sigortamız da ödeniyor. Biraz buradan, biraz İspanya’dan. İdare etmeye çalışıyoruz.

Bulgaristan Tütün Üreticileri Derneği, bu yıl 4 tütün çinsinden alınan ürünün 11-13 bin ton arasında olacağını tahmin ediyor.

Fotoğraflar: Ayşe Latif

Çeviri: Şevkiye Çakır