Bulgaristan'ın Osmanlı hakimiyetinden kurtuluşu, ülkenin  uygarlık yolunu belirleyecek olaylar ve olgular yaratıyor. Tarnovo Anayasası’nın kabulüyle Bulgar devletinin temelleri atılıyor. Gittikçe daha fazla sayıda vatandaş, Avrupa geleneklerine, kültüre ve yaşam biçimine kucak açıyor .

Yeni Bulgaristan’da moda tarzını payıtaht Tarnovo belirliyor.

1879 yılında Anayasayı kabul eden Büyük Meclis döneminde sadece özgür Bulgaristan’ın temelleri atılmıyor, aynı zamanda da Tarnovo’da ilk moda defilesi ve aşk yüzünden ilk düello düzenleniyor- diye anlatıyor Veliko Tarnovo Bölge Tarih Müzesinden Todorka Nedeva ve devam ediyor. Aynı zamanda da Avrupa’nın etkisiyle ilk Bulgar bandosu kuruluyor, yerli amatör tiyatro topluluğu tarafından açık havada ilk tiyatro temsili veriliyor.

Kurtuluş sonrası yıllarda Batı Avrupa modasının da ilk etkileri görülüyor- örneğin Veliko Tarnovo sokaklarında Fransız tarzı kıyafetlerin yanısıra geleneksel Bulgar halk kıyafetleri de görülebiliyor. Fakat şehrin en muhafazakar vatandaşları, yeni modaya büyük tepki veriyor. Örneğin bunlar derin dekolteli uzun kabarık elbiseler, krinolin etekler, kurdeleler – dalgalı( oluklu) süslemeli ve geniş, "bufan " kollu zengin ve süslemeli muhteşem elbiselerdir. Ve ayrıca devekuşları ve valeleri olan şapkalar.

Yerel basın “bir tek gazinolarda görülmesi gerekiyor” bahanesiyle sadace kadın elbiselerini değil, daha sonra sinematografiyi, gramofonu, futbol maçlarını, “ahlaksız "romanları “yanlış anlaşılmış medeniyet” yakıştırmasıyla eleştirmektedir. Bu son derece alaksız tutumdan dolayı bazı aydınlar, kadın öğretmen ve çalışanlar gösterilmektedir, ki onlar ekonomik özgürlüğüne kavuşunca eşlerinin geri kalmışlığından dolayı, boşanmak istiyorlar.

Modern yaşam biçimini en çabuk kabullenen bu kadınlar da şehir modasını dikte edenler oluyor. Bu dönemlerde Veliko Tarnovo’da birçok moda atölyesi mevcuttur. Ancak sözüm ona “sarayın zengin kişileri” Fransız moda dergilerinde reklamı yapılan hem günlük, hem de balo gibi resmi olaylar için elbiseler sipariş ediyorlar.

Todorka Nedeva Tarnovolu kadınların epey “kokoş” olduklarını, ancak saraylı zenginler de onlardan aşağı düşmezmiş, diye anlatıyor. Onlar da dış görünümüne oldukça önem veriyormuş. Adını duyumuş ve nam salmış ustalar Tarnovoluların giyimlerini dikermiş. Ayrıca şehre bütün Kuzey Bulgaristan’dan modern ve zengin erkekler gelirmiş. Onlar özel olarak Tarnovo’ya gelip takımlarını, giyimlerini buradaki ustalardan sipariş edermiş.Tasarımcı kadınlar da bölgenin en anılmışları haline gelmiş. Batı Avrupa’dan hazır kalıp modeler içeren dergiler alan terziler, modacılar oradaki en modern eşyaları kendi elleriyle dikermiş. Kendilerine özgün tarzi yaratma konusunda ise örgücü kadınların üstüne gelecek yokmuş. Bir iğne veya örgü şişleriyle o zamanın modası haline gelen bulüzlar, kazaklar, hırkalar ve ceketler örermiş ve her biri ayrı tasarım güzelliği içeriyormuş. Ruse ve Sviştov’tan hanımefendiler de gelir giyim ve örgülerini Tırnovo’lu ustalarda ve terzide diktirirmiş.

Zaman makinesiyle zamanı geri çevirebilsek, eksi bir ustanın oyma tablosuna girer ve orada asil bir duruşla poz veren ihtişamlı elbiseleriyle kadınlar, redingot ve silindir şapkalarıyla cilalı bastonu üzerine yaslanmış ince bıyıklı erkekler olurduk.

Fotoğraflar: arşiv

Çeviri: Şevkiye Çakır