Coğunluğukta Bulgar halı sanatı eserlerinden oluşan sergi, renkleriyle, zarifliği ve şeffaflığı ile Veliko Tarnovo “Rafael Mihaylov” sergi salonununu aydınlatacak. 14 Haziran günü Jaap van Beelen’in koleksyonundan 100’ün üzerinde halının yer aldığı “Renkler, süslemeler, tasarım” isimli serginin açılışı Veliko Tarnovo’da yapılacak.

Jaap van Beelen, bundan yarım asır önce ülkemizi ziyaret ediyor. İstanbul’a otostop yolculuğu yaparken ülkemizden geçiyor ve buradaki güzel doğadan ve insanların misafirperverliğinden o kadar etkileniyor ki, nereye yolculuk yaptığını bile unutuyor. O gün bugün Bulgaristan’ı sık sık ziyaret etmeye başlıyor ve bundan yaklaşık on iki yıl önce Bulgaristan’a yerleşmeye karar veriyor. Denize yakın bir ev satın alıyor, uzun bir zaman Kotel’de yaşıyor, bugün ise payitaht Veliko Tarnovo’daki evi “Benim dostum ve öğretmenim” dediği şair, yazar, folklor araştırmacısı Petko Slaveykov’un evinin yanıbaşında bulunuyor. Doğaya aşık olduğu için bitki ve hayvan dünyasının güzelliklerini renk ve süslemelerde göz önüne seren Bulgar halıları toplamaya başlıyor.

Veliko Tarnovo sanat severleri, Bulgar Batı ve Doğu Halı Sanatından örnekleri sunan muhteşem bir sergiyi ziyaret edebilecekler – diye anlatıyor Çiprovtsi Tarih Müzesi müdürü ve serginin küratörü Anita Komitsa ve devam ediyor. Jaap van Beelen, zengin koleksyonunu sadece Bulgaristan’dan değil, aynı zamanda komşu ve uzak ülklerden de toplamıştır. Bundan dolayı Çiprovtsi ve Kotel halılarının yanısıra Balkanlar'dan ve Kafkaslar'dan da örnekler var. Sergi sahibinin sergiyi düzenleme şekli çok ilginç, sekiz salonda sergilenirken kronolojik veya süslemelere göre sıralanmıştır. Örneğin Çiprovtsi halılarında piliçler (civcivler)gibi sevdiği bir temayı işlemiş ve bunun zamanla gelişimini göstermiş. Sergide yer alan örneklerden en eskileri 250 yıllık halılardır.

Jaap van Beelen’in koleksyonu  200’ün üzerinde halıdan oluşuyor ve ulusal müzerler bile bu halıların değerleriyle yarışamıyor. Anita Komitska’ya göre, en değerli eserler Çiprovtsi Halı Okulu'na ait olurken piliçler ve bağ fidanları gibi süslemeler içeriyor.

Halı geleneği, dokuma tekniğinin geliştirilmesiyle birlikte  süslemeleri ve renkleri çeşitlendirerek bugün de gelişmeye devam ediyor mu?

En azından Çiprovtsi ve Kotel'de halıların eski tekniklerle dokunmaya devam edilmesi, işin en değerli tarafı. Çiprovtsi halıları pürüzsüzlüğünü, çift yüzlü olmasını, goblen dokusunu  dik dokuma tezgahına borçludur. Çok az halı ustasının kalmasına rağmen bugün de yerli halk, halıları bu şekilde dokumaya devam ediyor, farklı tarih dönemlerinden modelleri canlandırıyor ve halıları doğal boyalarla renklendirmeye gayret ediyor.

UNESCO, 2014 yılında, Çiprovtsi  halılarını Somut  Olmayan Dünya Kültürel Mirası listesine dahil etti. Bu gerçek sadece fiyatların artmasına ve  aynı zamanda modern evlerinde eski tekniklerle dokuma eşyalarla ve dünya kadar eski süslemelerle süsleyen birçok yabancının ilgisini çeker. Bu yabancılardan biri, yerli halımızın çalışmalarını koruyan ve onları Bulgar halkına büyük sevgiyle sergileyen  Hollandalı Jaap van Beelen 'dir.

Fotoğraflar: özel arşiv

Çeviri: Şevkiye Çakır