Astronot adı taşıyan bir okula giden ve astronot olma hayalleri kuran minik bir kız, komünizmin çöküşü ve demokrasinin ilk yılları arası gibi iki çağ arasında, yani çok önemli bir zamanda büyür. Ve kendisi değiştikçe, çocukluğuyla ayrılığına eşlik eden sahneler de değişir. Sokak delikleri büyür, araba markaları çeşitlenir, finansal piramitler ve bankalar çöker…

Totaliter sistemin başarısızlığının ve ardından gelen demokratik değişikliklerin doğrudan hayatlarımızı nasıl etkilediğini ve değerlerimizi nasıl bozduğunu bir çocuğun gözünden izleyen bu hikaye, iki yıl önce büyük Fransız yayınevi Gallimard tarafından yayınlandı. Adaylıklar ve ödüller kazanmaya da devam ediyor. 1982 doğumlu yazarı Elitsa Georgieva, kitapla bir nevi kişisel ve sosyal dönüşüm yıllarının şahitliğini yapıyor.

Elitsa Georgieva on sekiz yaşından beri Fransa'da yaşıyor. Lyon'da sinema bölümünden mezun oldu, belgesel filmleri yazarı olarak çalıştı ve edebi performanslarda bulundu. "Astronotlar Sadece Gelir Geçer" adlı romanını Fransızca dilinde yazdı ve Paris'teki yaratıcı yazarlık yüksek lisansı programı sırasında, kitabı teze dönüştürdü. Ülkemizde yaşananlar orada ayrıntılı olarak bilinmese de, kitaptaki hüzünlü mizahın ve hicvin okuyucuların sempatisini kazandığını düşünüyor. Roman bazı Fransız okullarına da ulaştı.

”Bu, Orta Fransa’da kazandığım lise ödülü sayesinde oldu ve böylece birçok okulu ziyaret ettim,” diye anlatıyor Elitsa Georgieva. “Romanda, büyük ölçüde benim, ama tüm Bulgarların da hayatı var. Fransa'ya ilk geldiğimde, lise öğrencisiydim, bu sayede yaşıtlarımla tanıştım ve sonra akranlarımın bu kadar heyecan verici bir bağlamda hiç yaşamadıklarını fark ettim. Benim hayat tecrübem sosyal olarak zor olsa da, yine de ilginç ve potansiyel olarak zengindi. Çok daha hızlı büyüdük ve bu büyük değişim hepimizi etkiledi.”

“Bu öykülerle karşı karşıya gelen lise öğrencilerinin konuyu anlayabilmesi için, önceden edebiyat, tarih ve coğrafya öğretmenleriyle tanışıyorum,” diye devam ediyor sözlerine Elitsa Georgieva. “Bu şekilde öğretmenler bir saat içinde sadece romanın süjesini değil, aynı zamanda Berlin Duvarı'nın yıkılışıyla ilgili tarihsel bağlamı da anlatıyor.”

Ve Bulgaristan’da hala komünizmi okullarda nasıl okutulacağı tartışılıyor olsa da, Fransa'da modern tarihin bir unsuru olarak zaten son lise sınıfının programında yer alıyor. Peki, bu rejimi anlamak için yaklaşım ne olmalıdır?

Bence, tarihi öğrenmenin iyi bir yolu, sanat, edebiyat ve sinemadan geçmektir, böylece tamamen soyut gerçeklerle kalmaz,” diyor Elitsa. “Gençler böyle ekonomik bir bağlamda yaşamamışlardır. Ayrıca farklı ayakkabı markalarıyla da ilgileniyorlar ve kitabın arka kapağında "Büyükbaban komünist ama gerçek, Nike ayakkabıları gibi değil" diyor. Böylece, bu kelime oyunu sayesinde, hangi ülkede yaşarsa yaşasın, her lise öğrencisinin günlük yaşamının bazı ayrıntılarıyla her zaman büyük gerçeklerin nasıl karşılaştırıldığı görülebilir.”

Şu an Elitsa, babası gizemli bir şekilde kaybolan Belaruslu bir kızla ilgili yeni filmini bitiriyor. Ayrıca Doğu Avrupa'dan gelen yazarların metinleriyle "Doğudan Kızlar" an antolojisine katılıyor. Toplam 130 kitabın yarıştığı, Gallimard'ın cep kitabı serisine ait Folio Ödülü'nün ödüllendirdiği kitaplar arasında “Astronotlar sadece gelir geçer”.

Çeviri: Ayser Ali
Fotoğraflar: özel arşiv