1878 yılında Bulgaristan’ın Kurtuluşu ardından Noel ve Yılbaşı günleri Avrupa tarzında kutlanmaya başlar. Prenslik ve çar ailesinin bütün hedefleri ülkeyi tamamen Avrupa tarzında geliştirmek üzerinde odaklanır. Bu bayramların en önemli ve sevilen sembolü ise Noel ağacı olur. Birçok kaynağa gore, Bulgaristan’da ilk Noel ağacı 23 Aralık 1877 yılında General Gurko’nun Rus subayları tarafından süslenir.

Veliko Tarnovo Tarih Müzesinden Todorka Nedeva çam ağacı süslemenin tarihçesini anlattı:

“Çam ağacının asıl ihtişamı 1879 yılında süslenen ve ışıklandırılan ağaçla görüldü. Noel (Koleda) ağacı prens Ferdinand’ın annesi Klementina’nın sayesinde ülkenin bayram atmosferine dahil ediliyor. Başkent öğrencilerine özel sarayda düzenlenen Noel bayramında dev bir çam ağacı süslenir. Bunu gören çocuklar o kadar hayret ve hayranlıkla izler ki süslü ağacı, heyecanını sözlerle ifade edemezler. Bu sihirli ağaç karşısında sessiz ve hayran gözlerle kala kalmışlar”.

İlk özel büyük çam ağacı ise devlet adamı Stefan Stambolov’un hazırlattığı ağaç oldu. Parlak şeritlerle, cam toplarla ve prengarenk parlak oyuncaklarla süslenen çam ağacı özel yılbaşı balosu için hazırlandı. Balo sonrasında her konuk Noel ağacından bir süsü seçip, hatıra olarak evine götürme hakkı kazanır. Stambolov daha 19. yüzyıl sonunda  Sofya’da Noel’i Avrupa tarzında kutlamaya ön ayak olurken, çam ağacı süsleme geleneği ülkenin diğer şehirlerine çok geç- 20. yüzyılda girer.

“Bulgarlar ilk başlarda çam ağacını elma, ceviz, patlatılmış mısır, rengarenk kağıtlardan yapılmış şeritlerle süslermiş. Daha sonraları ithal cam süsler gelir. Fiyatarı 10- 12 leva, hatta daha lüks olanların fiyatı 100 levaya varırmış. Oysa o dönemlerde Veliko Tarnovo’da bir kişinin geliri aylık 30 leva civarıdır. Yani bu çam ağacının cam süsleri oldukça pahalıymış”.

Yılbaşı balolarında çok seçkin mönüler, göz kamaştırıcı kıyafetler, zengin ve elit ailelerin düzenlediği ihtişamlı balolar da Yılbaşı ve Noel’in büyülü kutlamalarına katılır. Bu da Bulgaristan’da Avrupa modasının yerleşmesine etkili olan adımlardır.

“1880 yılının kış ayında Knyaz 1. Alexandar Batenberg Bulgaristan’da ilk Avrupa balosunu düzenler. Dönemin basını bu şenliği “danslı gece eğşencesi” adıyla tabir eder. Bulgarlar açısından yeni olan bu toplu danslı gece eğlencesine yerli ve yabancı 116 seçkin konuk davet edilir. Yabancı diplomatlar, generaller, genç subaylar ve üst düzey devlet adamları bu baloya davet edilir. İlk baloya gelen 23 kadının elbiseleri hiç bir özelliğe sahip değil, hatta bazıları günlük yün kıyafetlerle gelmiş. Avrupa modasının zerafetiyle yakından uazaktan ilgisi olmayan bu kadınlar, ilerleyen senelerdeki balolarda artık daha Avrupa-i kıyafetler ve hanımefendi görünümüne bürünür. Zamanla kraliyet ailesinin balolarındaki görünüm Avrupa saraylarındaki seçkin lüks ve tarza kavuşur”.

Noel ve Yılbaşında sağlık, mutluluk, aşk dilekleriyle kartpostallar göndermek de sevilen bir gelenek haline gelir. Sadece seçkin ve zengin aileler değil, bütün vatandaşlar da Noel öncesi kendi elleriyle “seyyar kartlar” dedikleri Yılbaşı kartpostallarını süslemek bir bayram havasına dönüşürmüş.

Daha sonra Noel ağacı altında çocuklara hediye paketleri yerleştirmek de sevilen bir ritüel haline gelir.

Bulgarlar şimdi de her Noel’de çam ağacına en azından bir yeni oyuncak ilave etmeyi ihmal etmiyor. Her yeni yıl öncesi ağaca yeni bir süs eklemenin sağlık ve kismet alameti olduğuna inanılır. 

Çeviri: Sevda Dükkancı