Bundan 143 yıl önce, Rus-Osmanlı savaşı (1877-1878) sırasında, 4 Ocak günü öncesinde Sofya’nın ateşe verilmesi, nüfusunun hepsinin öldürülmesi kıl payına önlendi.  

Yılardan  1878 yılı. 3 Ocağı 4 Ocak tarihine bağlayan  dondurucu gecede şehre uzaktan top sesleri geldi. Sofya  korku içindeydi. Soğuk Ocak rüzgarı Osmanlıların şehrin içinde kurdukları darağaçlarını adeta sarsıyordu. General Gurko önderliğindeki kurtarıcı Rus erlerinin her an Sofya’ya girmesi bekleniyordu.

Bu feci anda Osmanlılar şehri acil olarak terketmezlerse kuşatılıp tutsak edileceklerini anladılar.  Кumandan Osman Nuri Paşa Osmanlıların Pernik şehrine doğru çekilmesini, Sofya’nın ateşe verilmesi, bütün Bulgar nüfusunun öldürülmesini emretti. Sofya’nın kundaklanması ile ilgili olarak makamlar yabancı konsolosları malmülkleriyle beraber şehri derhal terketmeye uyardı.  Ancak Avrupalı temsilciler tarafından gelen kesin direnişle karşılaştı.

Fransa ile İtalya konsolos yardımcıları Kont Leandre Francois Rene le Gay ve Vittorio Positano yerli halkla dayanışmasını ifade ederek  şehri terketmeyeceklerini ilan ettiler. 

Onlara Avusturya-Macaristan  konsolos yardımcısı Josef Waldhart ve şehrin baş ravini Gabriel Almosnino da katıldılar. Onların Sofya’yı destekleyen protestoları ciddi diplomatik sorunlar yarattı.  Diplomatların bu cesur hareketi kundaklama emrinin kaldırılmasına yol açınca Sofya kurtarıldı…

Оsmanlılar, çetin kışın Rus ordusunun şehri kurtarma  denemelerini zorlaştıracağına inansa das her şey boşunaydı! 4 Ocak öncesinde Osmanlılar sayıca fazla olmalarına rağmen, panik içinde şehri terkettiler. Tam o sırada Rus birlikleri  konak binasına karşı taarruza geçerek bunu ele geçirdi ve Osmanlı bayrağını gönderden indirdiler. Son çarpışmalar, Sofya’nın doğusundaki Dolni Bogrov köyü bölgesinde yürütülüyordu. 

4 Ocak 1878 günü, saat  11:00 sularında General Gurko şimdiki Sofya’nın amblematik ‘Orlov Most’ ( Kartal Köprüsü) mevkiine ayak basınca  büyük bir coşku ve gözyaşlarıyla karşılandı. Bulgaristan Prensliği’nin gelecekteki başkenti kurtarılmıştı.

Sofyalılar bugün Rus kurtarıcılarının yanısıra, kritik bir anda kararlılık ve insaniyet gösteren Avrupa konsoloslarına da minnettardır. Tarihçilere göre  konsolosların bu protestosu, bugünkü birleşmiş Avrupa Birliği’nde ifadesini bulan Avrupa birlik ve beraberliği ile dayanışmasının ilk örneklerinden biridir.  

Sofyalılar 4 Ocak’ta ‘Sveta Nedelya‘ kilisesinde düzenlenen şükran ayiniyle şehirlerinin kurtuluşunun 143. yıldönümünü kaydediyor, Bulgar gönüllüleri anıtına  çelenk ve çiçekler koyuyorlar. Kilise çanları gösterilen kahramanlıkları ve insan dayanışmasını bize hatırlatmak üzere çınlıyorlar. 

Çeviri: Neli Dimitrova