Vatandaşlarımızın birçoğu, mali durumlarını nasıl yöneteceklerini bilmiyor ve uzun vadeli mevduatlardaki tasarruflarını, olumsuz faiz oranlarının ve hatta kayıpları göze alarak "Ak akçe kara gün içindir " atasözünden yola çıkarak dondurmayı tercih ediyorlar.

Mali analistler, yaşlı nüfusumuzun artan bilinçsizliği, piyasa ekonomisinin olmadığı ve insanların mütevazi birikimlerini bankada veya evde, sözde "burkanbank", yani kavanoz içinde tuttuğu "sosyalizm döneminden kalan bir alışkanlığa" bağlıyor.

Fakat bir nedeni daha var. Sermaye piyasalarına ve banka sistemlerine olan aşırı güvensizlik, demokrasinin ilk yıllarında piramit şemalarında gözlenen dramatik iflasların bir sonucudur.

Resmi olmayan verilere göre, demokrasi geçiş döneminden bu yana en az 10 milyar leva, mali dolandırıcıların cebine girdi ve böylece 200 bin Bulgaristan vatandaşı iflas etti.

“Faraon” olarak adlandırılan dolandırıcılar ise, hala elini kolunu sallayıp serbest dolaşıyor ve adalet onlardan hesap sormuyor. Bugün, 30 yıl sonra insanlar, bu konuda hala karamsar.

Mali danışman Emil İvanov’a göre, bugün gündemde, koronavirüs nedeniyle ve enflasyonu artıracak olan 'büyük paraların basımı' ile bağlantılı olarak yakında Avro Bölgesine katılmamızdan dolayı, hakim olan güvensizlik.

İnsanlar, mevduatlar konusunda endişeli oluken ne yapacaklarını bilmiyorlar.

Asıl sorun, son yıllarda banka mevduatlarındaki faiz oranlarının neredeyse sıfır olması ve hatta bazı bankaların , müşterileri sınırlayan mevduat seçeneğini sunmaktan vazgeçmesi.

Aynı zamanda enflasyon artıyor. Gençlerin, duruma daha çabuk ayak uydurabildiğini söyleyen İvanov, “Onlar, piyasalarda kolayca yön bulabiliyor, yani büyük fonlara, hisse senetlerine, tahviller gibi diğer finansal araçlara yatırım yapıyor ve bu, paraları için daha fazla esnekliğe sahip olmalarını sağlarıyor” dedi ve şunları ekledi:

"Şu anda bir Bulgaristan vatandaşının yapabileceği en kötü şey, birikimlerinden kopamayarak bankaya yatırmak ve enflasyon ortamında onları, yüzde 3-5 faiz oranında tutmaktır. Bu durum, onların mali durumlarına büyük zarar verecek.

10 bin leva biriktirdiğinizi düşünün. Bir yıl sonra bu paralar artık 9 500 levaya kadar azalacak, oysa aynı zamanda mallar yüzde 5 oranında pahalılaşmış olacaktır.

Bu durumda, gerek yatırımda gerek daha fazla kazanma fırsatı ile finansal bilinçliğinizi artırarak harekete geçmenizi öneririz. Ancak beklemek ve sızlanmak kesinlikle şu anda bir seçenek değildir.”

Bulgaristan'ın yakında Avro Bölgesi'ne katılımıyla birlikte, daha da yüksek enflasyon ve fiyatlarda bir artış bekleniyor.

"Bu yoldan geçen Slovakya, Letonya, Litvanya ve Estonya gibi ülkelerde, ilk 2-3 yılda enflasyon yüzde 10 oranında arttı. Kişisel finansmanın yanlış planlanması durumunda, Bulgaristan vatandaşları birikimlerini kaybedebilir.” diye endişelerini dile getiren Emil İvanov şöyle dedi:

"Önümüzdeki 10-15 yıl içinde Avro Bölgesi’nin Bulgaristan'a ekonomik yollar açacağı, yatırımcılara ve daha fazla iş için fırsatlar getireceği için son derece verimli olacağına inanıyorum.

Eninde sonunda bu durum, daha yüksek gelirlere yol açacak.

Ancak kısa vadede, herhangi bir önlem alınmazsa, bu süreç Bulgaristan halkının daha az aktif olan kısmının yoksullaşmasına yol açabilir.

İnsanlara tavsiyem şu, doktor aramak için hasta olmanıza gerek yok. Aynı şekilde, mali danışmandan yardım almak için mali sıkıntı içinde olmanıza gerek yok, "dedi Emil Ivanov.

Fotoğraflar: arşiv,  Veneta Nikolova 

Çeviri: Şevkiye Çakır