Başkentteki toplu taşıma, genellikle olumsuz haberlerin odağında yer alıyor.
On yıl öncesine kadar bunun nedeni, havayı kirleten eski araçlar ve yolcu sayısının düzensiz olması iken bugün bunun başlica nedeni, toplu taşıma sürücülerinin maaşlarının düşük olması ve araç bakımı için kaynak eksikliği, yüksek yakıt ve elektrik fiyatları ve Covid-19 pandemisinin neden olduğu yolcu sayısındaki düşüştür.
Ancak bu röportajımızda sorunlar şöyle dursun, başkent toplu taşımacılık sektörü tarihinden ilginç detayları anlatacağız ve bu tarihin araştırmacılarından biri olan Darian Georgiev’in bilgilerinden yararlanacağız.
Sofyalıların “tramvay” ismini verdiği ilk toplu taşıma aracının tarihi 19.yüzyıla dayanıyor ve araç, bugünün “Sveta Nedelya” Meydanı, tren istasyonu, Gorna Banya ve Knyajevo arasında sefer yapan sözüm ona “atlı otobüs idi”.
Darian’ın araştırmaları tramvayın raylar üzerinde çalışmaya başladığı tarihe dayanıyor:
„1901 yılında altı hat açıldı. Birinci tramvay, şehrin merkezinde hizmet verdi. Diğeri Merkez Gar ile “Sveti Kral” arasında sefer yaptı. Bir sonraki, “Tırgovska” /Ticaret/ sokağında, üçüncüsü ise“Stranca “ sokağı ile “Podiyene” Tren Garı kadar gelip giderdi.”
O zaman başkentimiz, bu tür ulaşımı ve şehrin elektrik şebekesini yönetebilecek kapasiteyi karşılayacak uygun idari yapıya sahip olmadığı için Sofya Belediyesi,1898'de, aydınlatma ve şebekenin bakımı için bir Fransız şirketi, tren vagonlarının tedariki için ise bir Belçika şirketi ile sözleşme imzaladı.
Konuğumuz toplu taşımacılığının tarihinden sayfaları aralamaya devam ediyor:
„Başlangıçta Sofya'da tramvay taşımacılığı için ayrı bir şirket mevcut değildi ve şehir, bir Belçikalı şirketin hizmetlerinden yararlandı. İlk Belçika tramvay vagonları, “BBC” elektroniği ile çalışırdı. Birinci Dünya Savaşının arifesinde Sofya’ya gelen Belçikalı “Zeplin” marka tramvay vagonları, başkent ile Knyajevo semti arasında sefer yaptı. Belçikalı şirketi ile ortaklığın sonlandırılmasının ardından “Siemens”, “Mann”, “Breda” ve başka Batılı markalar gibi şirketlerle anlaşmalar imzalandı.
Römork şeklinde üretilen ilk Bulgar tramvayı, mühendis Teodosiy Kardalev’in başını çektiği ekip tarafından 1924 yılında fabrikada üretildi.
Römork, kademeli olarak devre dışı bırakılan mevcut “BBC” tramvaylara takılarak çalıştı.
“Republika” adı verilen tramvay, aslında 1950'lerde tamamen Bulgaristan'da üretilen ilk tramvay oldu.
Tramvay ağınının genişletilmesi ve 50’lilerde 10 yeni hattın açılması, başka modellerin üretilmesi konusunu gündeme getirdi.
Böylece “Kosmonavt”, “Komsomolets”, “Bılgariya 1300” ve “Sofya” isimli tarmvaylar ortaya çıktı.
Muhtemelen Darian’a troleybüsler ne zamandan beri başkentin sokaklarındaki trafiğe katıldığını soracaksınız. Darian, bu sorunun cevabını da biliyor ve gülümseyerek cevap veriyor:
“İlk troleybüs ,1941 yılında Knyajevo ve o dönemlerde hala bir köy olan Gorna Banya arasında sefere konuldu. İkinci Dünya Savaşı sırasında ve sonrası, tramvay seferleri durdurulurken 50’lili yıllarında yeniden troleybüs hatlarının yapımına başlandı.
Özellikle Sofya’nın güney semptlerindeki yolsu sayısının artması, yeni trolebüs araçlarının satın alınmasını zorunlu kıldı.
Sofya “Troleybüs Ulaşımı” Müdürlüğü, birkaç yüz „9 ТР“ modeli aracın tedariki için “ŠKODA” şirketi ile anlaşma imzaladı. Böylece adı geçen modeller, sadece Sofya’da değil de, ülke genelinde en yaygın hale geldi.
Darian Georgiev, toplu taşıma tarihinin araştımacısının yanı sıra, bazılarını kendisinin de yaptığı plastik modellerinin tutkulu bir koleksiyoncusudur.
Sofyalılar ve konuklar, bu modellerin bazılarının da yer aldığı ve Bakanlar Kurulu, Cumhurbaşkanlığı ve TSUM alış veriş merkezi arasında bulunan “Largoto” merkezinde yer alan sergiyi, 23 Haziran’a kadar ziyaret edebilirler.
Başkentin elektrikli toplu taşıma modellerinin yanı sıra, ziyaretçiler, söz konusu araçların kentsel çevre ile uyumu konusunu işleyen ressam İrina Ivanova'nın resimlerini de görebilirler.
Çeviri: Şevkiye Çakır
Fotoğraflar: Özel arşiv, sofiahistorymuseum.bg
Arnavutluk’ta yapılan son genel nüfus sayımı verilerine göre Bulgarlar ülkedeki en büyük üçüncü azınlık. Bu veriler Arnavutluk'taki Bulgarların sayısına ilişkin ilk resmi verilerdir zira Bulgar azınlığı ancak 2017 yılında resmen azınlık olarak tanındı..
Fransa'da solun sağa beklenmedik bir darbe indirdiği bir dönemde Avrupa Parlamentosu, aşırı sağın oluşturduğu yeni bir siyasi aileye kavuşmanın eşiğindebulunuyor. "Fransız Bulgar Forumu" Derneği Başkanı Prof. Lubomir..
Razgrad Valiliği tarafından açıklandığı gibi hububat üreticileri, küçük yerleşim birimlerinde yangın çıkması durumunda nüfusun bilgilendirilmesi sisteminin kurulması talebini sundular. Deliorman Hububat Üreticileri Derneği’nin inisyatifi..
Geçen hafta Ursula von der Leyen, ilk görev dönemine nazaran Parlamentosu'ndan (AP) daha fazla oy alarak ikinci dönem Avrupa Komisyonu..
2024/ 2025 eğitim-öğretim yılı için yurtdışında altı kıtada 43 ülkede 396 Bulgar okulu kayıt yaptırdı. Bulgaristan Eğitim ve Bilim Bakanlığı’na bağlı..