Pandemi ve Ukrayna savaşı, sahte haberlerin ölümcül gücünü gösterdi

Sosyal ağlar geniş propaganda alanına dönüştü

Eklenme 06.04.2023 12:46

Photo: Pixabay

Fransız fizikçi ve filozof Blaise Pascal’ın 17. yüzyılda dile getirdiği, “Merak sadece kibirdir. Genellikle bir şeyi sadece onun hakkında konuşabilmek için bilmek isteriz” sözleri, sosyal ağların ortaya çıkması ve sosyal ağların hayatımızın üzerimizdeki büyük etkisiyle yeni bir anlam kazanıyor. Tarih boyunca sinema, gazete, radyo ve televizyon gibi medyaların ortaya çıkışında olduğu gibi, sosyal ağlar da insanlarlar tarafından büyük bir coşkuyla karşılandı. Ancak çok geçmeden, İkinci Dünya Savaşında insanları bir araya getirmek yerine propaganda aracı olarak kullanılan radyo örneğinde olduğu gibi sosyal ağlar da uçsuz bucaksız propaganda alanına dönüştü.

Sofya’da düzenlenen, Güneydoğu Avrupa’daki dezenformasyon konusunun ele alındığı forumda, propagandayı sadece işaret etmenin yeterli olmadığı anlaşıldı. Booker Ödülü’ne aday gösterilen ilk Bulgar yazar Georgi Gospodinov, “Bu kötülüğün, propagandanın kökleri bölgenin yakın geçmişinde atılmıştır” ifadelerini kullandı ve devamında şunları belirtti:

Gospodin Gospodinov

“Doğu Avrupa toplumlarında bunun nedeni, yarım yüzyıl boyunca kaba propagandaya maruz kalmamızdı, ancak bazılarımız bundan tiksindi ve nefret etti. Bu propagandayı öğrendikten sonra, bugün neden sahte ideolojilere karşı bağışıklık kazanmış değiliz?” sorusunu yöneltti “Vremeubejişte” yazarı ve şöyle devam etti:

“Bir yandan, geçmişin propagandası kolay tanınabilir ve etkisizdi. Diğer yandan, topluluk önünde konuşmaya karşı kalıcı güvensizlik, kendi devlet kurumlarının duruşlarına karşı bir güvensizlik yarattı. Komünist propagandası gitti, ancak güvensizlik kaldı. Popülizm söylemi ortaya çıkıp, dil değişince bir anda kafamız karıştı ve hazırlıksız yakalandık. Komünizm döneminde direniş olarak geliştirmiş olmamız gereken tat alma gücünün, bir anda dünyanın düz olduğunu, insanlığın çok yakında, gelen bir kıyametten sonra yok olacağını söyleyen daha cazip uydurmalar karşısında yok olduğunu gördük” dedi Gospodin Gospodinov.

Bu tür konuşmaların sadece komik değil, aynı zamanda gerçekten tehlikeli olabileceğine dair örnekler gecikmedi. Bunlardan biri, gerçeği bulandırmanın insanın fiziksel olarak hayatta kalmasıyla ilgili ölümcül sonuçları olabileceğini fark ettiğimiz Covid – 19 salgınıydı. Geçen yıl Şubat ayında, Ukrayna’daki savaş başladı, ancak başlangıç, yıllar öncesinden propaganda yarışı zemininde belirlenmişti. Ne yazık ki silahlar sustuktan sonra da böyle devam edecek, çünkü Gospodinov’un sözleriyle “propaganda savaşları her zaman gerçek savaşlardan daha uzun sürer ve bu savaşlarda ne ateşkes imzalanır ne de ordular dağıtılır”.

Aynası sosyal ağlar olan bölünmüş bir toplumda, her olayın yorumuna temel teşkil eden farklı bakış açıları, sürekli bir çatışma ve karşılıklı inkar süreci içindedir. Pandemi ve Ukrayna’daki savaş bunu bize bir kez daha gösterdi. Birincisi, en azından şimdilik, kontrol altında olsa da, ikincisinin sonucu, medya aracılığıyla halka sunulan gerçeklik ve kurgunun birleştirilmesiyle daha da sise bürünüyor, belirsizliğini koruyor. Yine de er ya da geç bu çatışmaya son verilmelidir. Gazeteci ve uluslararası analist Zornitsa İlieva, iki ülke arasındaki müzakerelerin er ya da geç başlayacağını öngördü ve şöyle devam etti:

Zornitsa İlieva

“Bence, bu yeni Yalta konferansına yol açacak. ABD, Rusya ve Çin’in çıkış yolu aramak için bazı toplantıların başlamasını zorlayacağı an olacak. Bunun yarın olacağını söylemiyorum, ya da Bakmut’un nihai olarak ele geçirilmesinden sonra Ukrayna’nın Rusya’nın barış görüşmeleri şartlarını kabul edecek kadar çökeceğini söylemiyorum. Ukrayna’nın parçalanıp parçalanmayacağı, hangi sınırlar içinde var

olmaya devam edeceği, hem savaş sonucuna hem de yaklaşan müzakerelere bağlı olacak” dedi Zornitsa İlieva.

Foto: BTA, pixabay, Ani Petrova

Çeviri: Bedriye Haliz

Последвайте ни и в Google News Showcase, за да научите най-важното от деня!