Prof. Zdravko Popov, 2023 yılında Balkanlar ile ilgili değerlendirmesinin ilk bölümünde, Bulgaristan ve kuzey komşumuz Romanya arasındaki ilişkileri ele almıştı. Rusya'nın Ukrayna'ya saldırması ardından yaşanan yoğun trafiğin, sınırda daimi lojistik sorununa yol açtığı belirtildi..

Eski diplomat ve Sofya Üniversitesi'nde şu an ders veren profesör, Bulgaristan ve Türkiye arasındaki iyi komşuluk ilişkilerini jeopolitik kader olarak nitelendirdi. Balkanlar konulu sohbetimiz, Sofya ve Atina'da stratejik ortaklığın emsali olarak tanımlanan 2023 yılındaki Bulgaristan-Yunanistan ilişkilerine vardı.

Prof. Zdravko Popov: "Yunanistan'ın ulusal çıkarların nasıl korunduğu ve savunulduğu konusunda iyi bir örneğk teşkil ettiğini söylemeliyiz. Ulusal çıkarlarının, aidiyetlerinin, ulusal güvenliğin, geleceğe yönelik bir projenin, hatta çok karmaşık global bir dünyada, çok karmaşık komşularla hayatta kalma projesinin bir parçası olduğunun açık bir örneğidir. Eğer ulusal çıkarları açısından onlarla işbirliği yapabilirseniz, her şey çok çabuk olur. Ancak bazı ulusal çıkarlarınızı önemsiyorsanız ve bu çıkarlar onlarınkiyle uyumlu değilseişler yavaşlayabilir."

Prof. Popov, Bulgaristan, Yunanistan ve Romanya arasında Selanik'ten "Via Egnatsia" üzerinden Karadeniz boyunca Burgas, Varna ve Köstence limanlarına uzanan ulaşım koridorunun inşasına ilişkin görüşülen projenin, Karadeniz’den Kuzey Makedonya üzerinden Arnavutluk’un Duras limanına kadar olan 8 No’lu koridorunu anlamsızlaştırdığına dair varsayımı reddetti.

8 No’lu koridorun inşa edilmesi gerekiyor, çünkü çok net bir Avrupa projesidir. Uzmanın sözlerine göre, projede amaca ulaşabilmek için Balkan ülkeleri birlikte hareket ederek biribirleriyle işbirliği yapmalıdırlar. Aynı zamanda katılımcı ülkelerinin çıkarları hakikaten örtüşmesi için yoğun diplomasi sürdürülmeli.

Henüz tamamlanmamış olan 8 No'lu koridor ile ilgili sohbetimiz ardınca Kuzey Makedonya'ya vardık. Prof. Popov'a göre ülkede Bulgar topluluğun anayasal olarak tanınmaması, Kuzey Makedonya için büyük bir yük olacak.

"Bir yandan Avrupa'nın açık kapıları, diğer yandan - şu anda onlar üzerindeki baskıyı azalttık. Kuzey Makedonya’nın Avrupa Birliği üyeliği hayalini gerçekleştirme ve aynı zamanda Arnavutluk ile sorunun çözme yönünde doğru yolu bulma niyeti ve arzusu doğrultusunda istemlerin bir kısmı AB için ortaktır. Çünkü bu iç siyasi sorunlar komşu Arnavutluk'u, Balkanları, Avrupa'yı da etkiliyorlar. Belki Arnavutluk ve Brüksel'in sabrı bir anda tükenebilir ve tutumunu değiştirebilirler. Yani Arnavutluk'un müzakere sürecinde kendi başına hareket etmesine izin vermeleri mümkündür. Makedonyalı meslektaşlarımızın bu konu üzerinde ciddi olarak düşünmeleri gerekiyor.Bulgar topluluğuna karşı inatçı davranabilirler, ancak bu inat Avrupa Birliği gelecekleri için engel oluşturabilir."

Sırbistan ve Kuzey Makedonya'nın AB yolunu mukayese eden analizatör, dünyadaki, Doğu Avrupa ve Orta Doğu'daki jeopolitik hatlar nedeniyle Brüksel ve Washington'un Batı Balkanlar'ın entegrasyonunu hızlandırmak için çıkar yol aradıklarını vurguladı.

Profesör Popov sözlerini şöyle sürdürüyor: "ABD, son yıllarda Balkanları dış politikalarının önceliği haline getirdi ve bu ülkelerimizde de açıkça hissedildi. ABD'nin Balkanlara yönelik esas dış politika ilgisi güvenlikle alakalıdır. Bundan dolayıgüvenlik konusu sadece NATO üyeliği ile sınırlı kalamaz. Sırbistan ve Bosna'nın dışında ülkelerin çoğu zaten NATO üyesi. Ancakentegrasyon diğer tüm azimutlara göre gerçekten ve kıtasal olmalıdır. Bu nedenle, Kuzey Makedonya'da Üsküp'ün siyasi elitini yeniden harekete geçirebilecek yeni bir siyasi yapılanma aranıyor."

Prof. Zdravko Popov, Belgrad'da iktidarda her kim olursa, Sırbistan'ın Avrupa entegrasyonu konusunda Sırp toplumundaki ayırışmayı dikkate alması gerekeceğini vurguluyor. Avrupa yanlısı olan ve giderek nüfuzunu artıran sivil bir grup var. Ancak Rusya'ya ve Slavizm'e yönelen milliyetçi bir topluluk çoğunlukta. Cumhurbaşkanı Aleksandar Vuçic'in toplumun her iki kesimini de tatmin etmesi gerekiyor.

Prof. Popov 2023 yılında Balkanlar'ın durumuna ilişkin analizinde şunu belirtiyor:

"Gelecekteki AB üyeliğine ilişkin Avrupa perspektifini aradığını söylemeli. Lakin diğer kısmı da tatmin etmesi gerekiyor. Kosova sorunu da var. Belgrad'a hangi siyasi konfigürasyon gelirse gelsin, bu karmaşık oyunu oynamak zorunda. Sadece bu ya da sadece diğer tarafa geçemez ziratek taraf alırsa, ne olacağı Miloşeviç’te görüldü. Bununla birlikte NATO’nun garantörlüğünden geçerek Avrupa Birliği üyesi olma modelinin çalışmadığı anlaşıldı. Avrupa Birliği’ne yönelеn tüm ülkelerimiz önce NATO üyeliği sınavından geçmeleri gerekti. Yöntem buydu - ilk önce güvenlik, ardından ekonomi, demokrasi ve diğer şeyler geliyordu. Sırbistan bunun olmasına izin veremezdi. Çünkü ülkedeki Avrupa yanlısı güçleri bile savaşın ve bombalamaların hatırasını, NATO’nun bölgedeki güç müdahalesini unutamazlar. Bundan dolayı Sırbistan karmaşık bir vakadır. Daha farklı bir çözüm yolu bulunmalıdır. Belki gelecek yıl seçimlerden sonra yeni Avrupa Komisyonu böyle bir çözüm arayışına girecek, ancak Brüksel’in bir gün Sırbistan’ı Avrupa Birliği’ne kabul etmeye vazgeçeceğini düşünmüyorum.

Cumhurbaşkanı Vuçiç’in duyurduğu Balkanlar’da “Sırp dünyasını” koruma politikası bağlamında Sırbistan’da Bulgar topluluğunun yeri nerede olduğu sorusuna cevaben Prof. Popov, Batı kenar bölgelerindeki Bulgar topluluğun hükümetler arası kanallar vasıtasıyla korunması gerektiğini belirtti. Prof. Popov, Balkanlar’daki Bulgar topluluklarıyla ilgili sorunun Dışışleri Bakanı Mariya Gabriel’in açıkladığı yeni dış politika stratejisini oluşturma sürecinde yeniden gözden geçirilmesi dileğiyle sözlerini tamamladı.

İlgili yazılar:

• Balkan politikasının 2023 saat kadranları

​Foto: BTA, BGNES, arşiv