Bulgaristan’ın NATO’ya kabul edilmesi üzerinden 20 yıl geçti. NATO’ya katılma kararınının bir kez daha alınması gerekirse bugün itibari ile ülke vatandaşlarının yüzde 56’sı İttifak üyeliğine “evet”, yüzde 28’i ise “hayır” oyu kullanacak. Buna dair NATO üyesi devletlerin vatandaşları arasında düzenlenen kamu oyu araştırması sonucu alınan veriler, askeri ittifakın durumuna ilişkin 2023 yıllık raporunda yer almaktadır.

Başlangıç

Bulgaristan’ın Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü’ne katılması konusu, Bulgaristan Parlamentosu’nun gündemine ilk defa 23 Haziran 1990 tarihinde dahil edildi. Konuyu gündeme getiren milletvekili Solomon Passy, daha sonra NATO üyeliği görüşmelerinde baş müzakereci oldu. Aynı yılın 6 Temmuz tarihinde sözüm ona Londra Beyannamesi ile İttifak’ın devlet ve hükümet yöneticileri tarafından NATO ile düzenli diplomatik ilişkilerin kurulmasına ilişkin gönderilen davet, 7 gün sonra ülkemiz tarafından kabul edildi.

Bulgaristan bayrağının Kuzey Atlantik Antlaşması üyesi diğer devletlerin bayraklarının yanında dalgalanması yolunda atılan adımlar, on yıldan uzun zaman aldı. 2004 yılında Bulgaristan, Estonya, Letonya, Litvanya, Romanya, Slovakaya ve Slovenya’nın katılım protokollerinin NATO üyesi 19 ülkenin daimi temsilcileri tarafından imzalandığı Kuzey Atlantik Konseyi’nin olağandışı Brüksel toplantısına yine Solomon Passy, bu sefer dışişleri bakanı sıfatı ile katıldı. Bu belgelerin 29 Mart 2004 tarihinde Bulgaristan Halk Meclisi’nde onaylanması ile Bulgaristan’ın NATO’ya kabul edilmesi prosedürü tamamlanmış oldu.

Değerlendirme

Bu tarihi günden 20 yıl sonra Bulgaristan Radyosuna konuşurken arkada kalan dönemi değerlendiren savunma ve milli güvenlik uzmanları, İttifak’ın geçen dönemde karşı karşıya geldiği meydan okumalarına değindi. Oysa sayısı hiç te az değildir - talibanlar, IŞİD, cihatçılar, devrimler ve sözüm ona Arap Baharı, din motifli terör, göçmenler ve mülteci akını, hibrit saldırılar, siber suçlar ve daha 2014’te  çatışma şeklinde başlayıp bundan iki yıl önce Rusya’nın askeri saldırısıyla tam ölçekli hal alan Ukrayn savaşı, Orta Doğu’daki savaş ve Kızıldeniz’deki gerginlik.

NATO’ya üyelik kararının Bulgaristan’ın en yeni tarihinde kilit önem taşıdığı kesindir. İttifak üyeliğinin ekonomik, askeri ve siyasi planda olmak üzere ülkemize çok yönlü yararlar sağladığını öne süren Eski Savunma Bakanı Angel Naydenov, şöyle devam etti:

„Siyasi plandaki sonuçlar, kararların alınmasına doğrudan katılarak İttifak’ın güvenlik ile savunma politikasının gelişmesini etkilemek durumunda olduğumuzda kendini göstermektedir. Ayrıca NATO’nun tüm siyasi ve askeri yapılarında, tüm komuta ve komitelerinde temsilcileri bulunan bir ülkeyiz. Askeri alanda ise Bulgaristan güvenliği ile ilgili en güçlü teminatı aldı ve almaya devam ediyor. Öte yandan devlet ve silahlı kuvvetler olarak edinmek ve geliştirmek durumunda olmadığımız askeri kabiliyetlerden faydalanabiliyoruz. Geçen yıllarda 18 000 kadar Bulgar askeri, yurt dışında düzenlenen farklı misyon ve operasyonlara iştirak ederek hem askeri deneyim, hem daha yüksek operasyonel uyum ve çok uluslu ortamda çalışma kabiliyetini edindi. NATO üyeliğinin ekonomik boyutuna gelince ise savunma altyapımız dahil modernizasyona olanak sağlayan kaynak ve fonlara erişim imkanını bulduk”.

Bununla birlikte Angel Naydenov, orduda yapılan reformlarının tümü ile olumlu olduğunun söylenemeyeceğini öne sürdü:

"Öncelikle 2004 ve 2005 yılından bu yana orduda yapılan personel ve askeri teknik çıkarımı sonucu serbest kalan kaynaklar, modern, savaş kabiliyetine sahip ve etkin ordunun oluşturulmasına değil, diğer sektörlere yönlendirildi. Ayrıca modernizasyona tahsis edilen cuzi miktardaki kaynaklar bile farklı askeri birlik türlerine kabiliyetler ve kapasite edindirilmesi doğrultusunda kullanılmadı ve modernizasyon ile yeniden silahlanma, kutlamakta olduğumuz bu 20 yıllık dönemin sonunda gerçekleşmeye başladı. Dolayısıyla bugün daha iyimser bir bakış sebeplerinin mevcut olmasına rağmen geciken modernizasyon, teknolojik anlamdaki geri kalmışlık ve personel açığı problemleri yine ortadadır” diyen Naydenov, uçak, devriye gemisi ve askeri makinalar olmak üzere farklı tipten yeni silahlanmanın tedarik sürelerine uyulacağı ve bu arada onların envantere girmesi için gerekli şartların sağlanacağı umudunu dile getirdi.

Sofya Güvenlik Forumu Başkanı Yordan Bojilov yeni teknik araçlarının sağlanması ve envantere alınmasının dışında Bulgar ordusunun operasyonel uyum kabiliyeti ile ilgili personel cezbedilmesi ile alımının önemine dikkat çekti.

„Ekonomilerin geliştiği ve özel sektörün daha fazla imkan sağladığı bir ortamda orduya personel alımı gerçekten meydan okumasıdır. Bu yüzden ücretlerin artırılması ve askerliğin insanlar için daha cazip hale getirilmesi, gençlerin cezbedilmesi yönünde çaba sarfetmek gerekir. Asıl önemli olanı, orduya girişleri değil, motivasyon sahibi olmalarıdır. Ancak bu şekilde askerlik görevini yerine getireceklerini garanti altına alabiliriz” diyen Yordan Bojilov, .bunun için vizyona dayalı eylem, politika ve programlar gerekliliğine işaret ederek “Askeri kabiliyetlerin oluşturulması onyıllarca sürer, kısa sürede oluşması mümkün değil” sözlerini kullandı.

Foto: BTA, BGNES, Savunma Bakanlığı,US Depertment of Defense 

Çeviri: Tanya Blagova