Casa Bulgara veya “Bulgaristan Evi”, 12 milyondan fazla nüfusuyla Brezilya'nın en büyük şehri olan Sao Paulo'nun gastronomi rehberlerinde ön sıralarda yer alan bir lokanta. Yarım asra yakın bir zamandır aynı adreste hizmet veren büfenin sahibi ise Bulgar kökenli Yahudi bir kadın olan 75 yaşındaki Shoshana Baruch.

Ailesi II. Dünya Savaşı'ndan sonra Tel Aviv'e, daha sonra Sao Paolo'ya taşınıyor. Shoshana'nın annesi 1975 yılında kendi elleriyle hazırladığı dondurma, Bulgar peyniri, yoğurt ve ayran sunduğu bir dükkan açmış.

“Biz Yahudiyiz, ancak evde Bulgarca konuşuyorduk, kahvaltıda ya da akşam yemeğinde börek yiyorduk- biz böyle derdik, Bulgaristan’da ise banitsa denilliyordu.

Evimize gelen misafirler her zaman anneme: “Neden börek satmıyorsun, müthiş lezzetli?” diyorlardı. Böylece mağazamızda börek satmaya başladı. İnsanlar o kadar sevdi ki, mağazamız börek ve kahvaltılıklar büfesine dönüştü.”

Bulgaristan Radyosu’na konuşan Shoshana Baruch devamla şunları paylaştı:

"İlk börekler sadece peynirli ya da Bulgaristan'da olduğu gibi ıspanaklı ve peynirliydi. Ancak burada Polonya, Romanya, Rusya gibi ülkelerden gelen Yahudilerden oluşan bir topluluğumuz var ve onlar patatesi çok seviyorlar. Biz de önce patatesli, sonra da etli, patlıcanlı ve vs içli börekler hazırlamaya başladık ”diye anlatıyor Shoshana harika Bulgarcasıyla

Brezilya'da yalnızca Shoshana'nın ailesi Bulgar peyniri üretip sattığı ve Casa Bulgara'nın kalabalık metropolisin kalbinde bir tür Bulgar kültür merkezi olduğu ortaya çıktı. Restoran, Bulgar bayrakları, geleneksel kıyafetler giyen kuklalar ve gülyağ şişeleri ile dekore edilmiş. Ziyaretçiler, 100 yıllık Bulgaristan’a özgü motifler içeren büyük bir tablodan çok etkileniyorlar. Shoshana, "Birçok kişi satın almak istedi ama ben vermiyorum" diye kararlılıkla ekliyor.

Casa Bulgara adını Bulgaristan'a duyulan minnettarlığın bir göstergesi olarak almış. Shoshana, "Bulgarlara, Çar Boris'e, Dimitar Peshev'e ve II. Dünya Savaşı sırasında hayatta kalmamıza yardım eden herkese minnettarız" diyor ve devam ediyor:

"50.000 Bulgar Yahudisi kurtarıldı! Bulgaristan, Avrupa'da Yahudilerini kurtaran tek ülke idi. Tarih budur. Bunu neredeyse hiç kimse tarafından bilinmemesi beni çok üzüyor! Polonya'yı, Rusya'yı, Romanya'yı, Macaristan'ı biliyorlar ama Bulgaristan ve büyük yardımı hakkında çok az şey biliniyor. Savaş sırasında tüm Yahudiler, Yahudi olduklarını bilinmesi için büyük sarı yıldız şeklinde rozetler takmak zorundaydılar. Ancak Bulgarlar yıldızın üzerine bir düğme eklemişlerdi. Annemin ve düğmeli yıldızının fotoğrafları var, böylece Yahudi yıldızının giysilere dikildiği diğer ülkelerdeki gibi değil, takıp çıkarılabiliyor."

Soshana’nın aile hafızasında Bulgaristan kurtarıcının imgesiyle ilişkilendiriliyor. Ama aynı zamanda Sao Paolo'nun kalbindeki Bulgaristan Evi'ni yaratan rahmetli annesinin uzak vatanıdır. Lina Shoshana sayesinde sadece uzak memleketiyle bağlarını sürüdrmekle kalmadı, aynı zamanda çok güzel Bulgarca konuşuyor:

"Annem bizi 2007'de Bulgaristan'a götürdü. Onu tanımamız için, Sofya'da nerede yaşadığını, nerede doğduğunu, nereye göç ettiklerini, büyükannemizin Şumen'da nerede yaşadığını görmek için. Oradaki her şeyi çok beğendik. Büyük torunlarımızla birlikte ailece gittik.  2017'de, bu kez küçük torunlarla birlikte, onlara uzak köklerini göstermek için oraya tekrar gitti," diye sözlerini tamamladı Shoshana Baruch.

Çeviri: Ergül Bayraktar

Foto: Shoshana Baruch özel arşiv