Ο Κύριλλος και ο Μεθόδιος απεικονίζονται ως άγιοι ακόμα τον 16–17 αιώνα

Ο Κύριλλος και ο Μεθόδιος απεικονίζονται ως άγιοι από τον 16–17 αιώνα, πολύ πριν από την ανακήρυξή τους ως αγίων από την Εκκλησία και τουλάχιστον 150 χρόνια πριν από την συγγραφή της Σλαβοβουλγαρικής Ιστορίας του Παϊσίου Χιλανδαρινού το 1762.

Οι προσωπογραφίες των Σλάβων πρωτοδιδασκάλων απεικονίζονται σε ένα ναό του 16-17 αιώνα στο χωριό Λέβα Ρεκά, κοντά στην πόλη Τράν, Δυτική Βουλγαρία. Τις ανακαλύπτει στις αρχές της δεκαετίας του ’70 η καθηγήτρια διδάκτορας Ντιμιτρίνα Μίτοβα-Τζόνοβα, αρχαιολόγος και ειδικός στην θεωρεία της τέχνης, κάτοχος του παρασήμου "Άγιοι Κύριλλος και Μεθόδιος".

Η Κα Τζόνοβα μας λέει τα ακόλουθα: Το καθολικό της Μονής των Αγίων Σαράντα Μαρτύρων είναι μισοερειπωμένο. Αν είχε διασωθεί η δυτική πλευρά του, ίσως να γνωρίζαμε τα ονόματα των κτητόρων, που μάζεψαν τα χρήματα για να χτιστεί και να ζωγραφιστεί ο ναός με τις προσωπογραφίες των Κυρίλλου και Μεθοδίου ως αγίων".

Μέχρι και σήμερα, σχεδόν 40 χρόνια αργότερα, για την καθηγήτρια Τζόνοβα δεν πρόκειται απλώς για σπάνιες τοιχογραφίες, αλλά για μια συγκλονιστική ανακάλυψη, επειδή... δεν έπρεπε να είναι δυνατή. Γιατί η απεικόνιση αποτελεί παράβαση του κανόνα – κάτι ανεπίτρεπτο στην εποχή εκείνη.

Στην απεικόνιση των Κυρίλλου και Μεθοδίου ως αγίων η καθηγήτρια Τζόνοβα βλέπει μια μεγάλη πατριωτική συνομωσία, χάρη στην οποία εμφανίστηκαν οι τοιχογραφίες.
Η αξία της απεικόνισης μπορεί να εκτιμηθεί, λαμβανομένων υπόψη των ιστορικών συνθηκών. Οι Κύριλλος και Μεθόδιος δεν έχουν ανακηρυχτεί ως άγιοι από την Εκκλησία. Η απεικόνισή τους αποτελεί τόσο μεγάλη παραβίαση του κανόνα, ώστε το Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης δε θα την επέτρεπε, αν το ήξερε. Η Βουλγαρική Εκκλησία τους ανακηρύσσει αγίους 250 χρόνια αργότερα, μετά την ίδρυση της Βουλγαρικής Εξαρχίας στην Κωνσταντινούπολη το 1870.

"Ο τρόπος με τον οποίον οι Κύριλλος και Μεθόδιος απεικονίζονται στο χώρο του τέμπλου, αποτελεί μια έκφραση ιδιαίτερα ισχυρού πατριωτικού πνεύματος", τονίζει η καθηγήτρια Τζόνοβα, εξηγώντας: "Ο Άγιος Κύριλλος απεικονίζεται εκεί, όπου ζωγραφίζονται οι Μεγάλοι Πατέρες της Εκκλησίας, στη θέση του Αγίου Κυρίλλου της Αλεξάνδρειας, γνωστός επίσης ως Κύριλλος ο Φιλόσοφος, αρχιεπίσκοπος της Αλεξάνδρειας το 1 αιώνα μ. Χ. Δεν πρόκειται για σύγχυση μεταξύ των δύο αγίων, επειδή ο Άγιος Κύριλλος της Αλεξάνδρειας και ο δικός μας Άγιος Κύριλλος ο Φιλόσοφος απεικονίζονται μαζί σε άλλους ναούς στην ίδια περιοχή".

Η καθηγήτρια Τζόνοβα είναι κατηγορηματική, ότι δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι οι παλαιότερες γνωστές προσωπογραφίες των Αγίων πρωτοδιδασκάλων Κυρίλλου και Μεθοδίου εμφανίζονται στα περίχωρα της πόλης Τραν. Μετά την πτώση της Βουλγαρίας υπό οθωμανικό ζυγό η Ζωγραφική Σχολή του Τίρνοβο μεταφέρεται στο Άγιον Όρος. Στις όχθες του ποταμού Στρυμόνα χτίζονται πολλοί ναοί υπό την καθοδήγηση των αγιορειτών μοναχών. Στην περιοχή είναι ζωντανό κα το πνεύμα του Αγίου Κλήμη– του πιο αφοσιωμένου μαθητή των Κυρίλλου και Μεθοδίου, ο οποίος μετατρέπει την Αχρίδα σε κέντρο παιδείας.

Δεν ξέρουμε το όνομα του ζωγράφου, επειδή ο κανόνας δεν τους επιτρέπει να υπογράψουν τα έργα τους. Πρόκειται όμως για έναν αξιοσημείωτο ζωγράφο. Παρά το γεγονός ότι ήταν περιορισμένος από τον κανόνα, πέτυχε να δημιουργήσει ρεαλιστικές προσωπογραφίες ζωντανών ανθρώπων», τονίζει η καθηγήτρια Τζόνοβα.

Κατά την ίδια, εντελώς αξιόπιστη είναι η υπόθεση, ότι οι δύο μεγάλες απεικονίσεις στον εσωτερικό τοίχο της ανατολικής πλευράς του ναού του Αγίου Κλήμη στη Ρώμη είναι προσωπογραφίες των αγίων αδελφών Κυρίλλου και Μεθοδίου, οι οποίοι κατέστησαν ο λόγος για την οικοδόμηση του Ναού. Οι δύο αδελφοί κερδίζουν την ευδοκία της Ρωμαϊκής Εκκλησίας, μεταφέροντας στη Ρώμη τα λείψανα του Αγίου Κλήμη, δεύτερου Πάπα της Ρώμης, ο οποίος έζησε τον 1 αιώνα επί του αυτοκράτορα Τραϊανού. Τότε χτίζεται ο ναός του Αγίου Κλήμη στη Ρώμη, όπου φυλάσσονται τα λείψανά του. Για το έργο τους, οι αδελφοί Κύριλλος και Μεθόδιος ανακηρύσσονται άγιοι της Δυτικής Καθολικής Εκκλησίας.

Πρόσφατα το καθολικό της Μονής των Αγίων Σαράντα Μαρτύρων στο χωριό Λέβα Ρεκά, με τις πολύτιμες τοιχογραφίες των αγίων πρωτοδιδασκάλων του βουλγαρικού έθνους, αναστηλώθηκε μόνο για 20 ημέρες, με χρήματα από τη Διεύθυνση Θρησκευμάτων, που χορηγήθηκαν τον Οκτώβριο από τον υπουργό Μποζινάρ Ντιμιτρόβ. Ο υπουργός, ο οποίος είναι διακεκριμένος ιστορικός, στήριξε απόλυτα την ανακάλυψη της καθηγήτριας Τζόνοβα.

Αναστηλώθηκαν οι ερειπωμένοι τοίχοι του ναού και η πρόσοψη, καθαρίστηκε η αυλή και χτίστηκε πεζοδρόμιο. Εξασφαλίστηκε η διάσωση των πολύτιμων τοιχογραφιών. "Ο ναός είναι του 16 αιώνα και για την εποχή του είναι μεγάλος. Δεν είναι μπηγμένος στη γη και έχει πολύπλοκη αρχιτεκτονική. Όπως σ’ όλους τους ναούς της εποχής στην περιοχή αυτή, οι τίτλοι είναι μόνο στα βουλγαρικά", είπε ο καθη. Μποζιντάρ Ντιμιτρόφ.

Φωτογραφίες των τοιχογραφιών μπορείτε να δείτε εδώ

Μετάφραση: Ντενίτσα Σοκόλοβα

Διαδώστε

Ο Κύριλλος και ο Μεθόδιος απεικονίζονται ως άγιοι ακόμα τον 16–17 αιώνα

Περισσότερα στην κατηγορία

Το Ψυχοσάββατο του Αρχαγγέλου Μιχαήλ τιμάμε τη μνήμη των νεκρών

Μετά το «ΟΧΙ» ακολούθησαν δύσκολα χρόνια για την Ελλάδα

Ανακαλύφθηκε πλήρως διατηρημένο άγαλμα του 2-3ου αιώνα στη Βάρνα