Οι πρόσφατες τροποποιήσεις του Νόμου περί των Γενετικά Τροποποιημένων Οργανισμών (ΓΤΟ) στη Βουλγαρία αποτελεί μεγάλη επιτυχία του κοινωνικού κινήματος για Βουλγαρία ελεύθερη από ΓΤΟ. Χωρίς η χώρα να κηρυχθεί τυπικά για έδαφος ελεύθερο από ΓΤΟ, κάτι που η ευρωπαϊκή νομοθεσία δεν επιτρέπει, οι διατάξεις του Νόμου είναι τέτοιες ώστε χώρος για ΓΤΟ δεν υπάρχει ουσιαστικά. Ρητή είναι η απαγόρευση για την γενετική τροποποίηση 6 ειδών στρατηγικών για την Βουλγαρία καλλιεργειών – των δημητριακών, φρούτων, λαχανικών, του τριαντάφυλλου, καπνού και βαμβακιού.

Εκτός αυτού απαγορεύεται η καλλιέργεια ΓΤΟ σε περιοχή με βεληνεκές 30 χιλιόμετρα από τις ζώνες του ευρωπαϊκού δικτύου Natura 2000. Για χώρα στην οποία το δίκτυο αυτό κατέχει περίπου το 1/3 του εδάφους της ουσιαστικά εκτάσεις για την καλλιέργεια ΓΤΟ δεν υπάρχουν.

Οι περιορισμοί αυτοί υπήρχαν και στον προηγούμενο βουλγαρικό νόμο, που εγκρίθηκε πριν τις τελευταίες πιο φιλελεύθερες αλλαγές στις ευρωπαϊκές οδηγίες σχετικά με το θέμα των ΓΤΟ. Αυτό ήταν και το αίτημα των οργανώσεων των πολιτών – η Βουλγαρία να μην υποχωρεί από την δική της πιο συντηρητική νομοθεσία. Η μοναδική ουσιαστική αλλαγή είναι ότι ήδη επιτρέπονται επιστημονικές έρευνες με ΓΤΟ αλλά μόνο σε εργαστηριακό περιβάλλον. Θέμα για το οποίο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε απευθύνει κριτική προς την Βουλγαρία.

Όλα αυτά είναι ενθαρρυντικά. Υπάρχουν όμως και ορισμένα μεγάλα ερωτηματικά σχετικά με την δυνατότητα εφαρμογής ενός τόσου περιοριστικού νόμου στα πλαίσια των πολύ πιο φιλελεύθερων ευρωπαϊκών οδηγιών. Ο κίνδυνος για κυρώσεις από πλευράς της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είναι ρεαλιστική, παρόλο που μέχρι τώρα αυτό δεν έχει γίνει.

Άλλες χώρες πριν την Βουλγαρία σαν την Ιρλανδία και την Κύπρο έχουν εγκρίνει νόμους που στην πράξη απαγορεύουν κάθε καλλιέργεια ΓΤΟ, υπολογίζοντας στην έλλειψη ενιαίας θέσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με αυτό το ευαίσθητο θέμα. Στα πλαίσια της συζήτησης που άρχισε τον Μάρτιο στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, οι Βούλγαροι ευρωβουλευτές λομπάρουν για μεγαλύτερα δικαιώματα της κάθε χώρας-μέλους να αποφασίζει εάν θα επιτρέψει ή όχι τις γενετικές τεχνολογίες στην αγροτική της πρακτική, ακολουθώντας την έτσι αποκαλούμενη αρχή της επιφυλακτικότητας.

Τώρα στην Ευρωπαϊκή Ένωση επιτρέπεται η καλλιέργεια δύο ειδών ΓΤΟ αραβοσίτου και ενός είδους πατάτας. Προς το παρόν μόνο σε 5 χώρες της Ένωσης καλλιεργούνται ΓΤΟ – την Ρουμανία, Τσεχία, Σλοβακία, Πορτογαλία και Ισπανία. Αλλά και εκεί οι εκτάσεις σοβαρά μειώνονται , ισχυρίζεται ο κ. Μπορισλάφ Σάντοφ από το κίνημα για Βουλγαρία ελεύθερη από ΓΤΟ και μέλος της ηγεσίας του Πράσινου κόμματος.

"Το περασμένο έτος οι εκτάσεις αυτές μειώθηκαν στη Ρουμανία κατά 57%, στην Σλοβακία κατά 54%, στην Τσεχία – κατά 31 %, στην Ισπανία – κατά 4%", λέει ο κ. Σάντοφ. "Αύξηση παρατηρείται μοναδικά στην Πορτογαλία – κατά 7 %. Η Γερμανία και η Γαλλία, οι δύο μεγαλύτερες χώρες, όπως και η Πολωνία ήδη δεν καλλιεργούν ΓΤΟ. Δηλαδή η Ευρώπη όχι μόνο είναι χωρισμένη σχετικά με το θέμα αυτό, αλλά και περισσότεροι είναι αυτοί που δεν θέλουν τους ΓΤΟ. Και εάν κάποιες χώρες ήδη έχουν κάνει το λάθος να επιτρέψουν στο έδαφος τους την καλλιέργεια ΓΤΟ, η Βουλγαρία ευτυχώς δεν το έχει κάνει, κάτι που είναι και ευκαιρία για μας", λέει ο κ. Σάντοφ.

"Κάτι άλλο που έχει σημασία είναι ότι περισσότερο από το 90% των ΓΤΟ στον κόσμο καλλιεργείται εκτός της Ευρώπης - στις ΗΠΑ, τον Καναδά, την Βραζιλία, Αργεντινή, Κίνα και Ινδία. Από την άποψη αυτή για ανταγωνισμό από πλευράς της Ευρώπης σχετικά με τις τεχνολογίες αυτές δεν μπορεί να γίνεται λόγος. Εμείς όμως μπορούμε να είμαστε ανταγωνιστικοί στην παγκόσμια αγορά βιολογικών προϊόντων, που συνεχώς επεκτείνεται", δηλώνει ο ίδιος.

Ακριβώς αυτή την στρατηγική επιλογή κάνει και η πλειοψηφία των Βουλγάρων αγροτών, σύμφωνα με τον κ. Μιλέν Στογιάνοφ από την Βουλγαρική ένωση για βιολογικά προϊόντα.

"Η Βουλγαρία έχει αναλάβει την υποχρέωση έως τα τέλη του 2013 οι εκτάσεις με βιολογικές καλλιέργειες να αποτελέσουν το 8% της αγροτικής της γης, ενώ προς το παρόν αποτελούν μόλις το 0,16%", λέει ο κ. Στογιάνοφ. "Εάν επιτρέψουμε τους ΓΤΟ, ουσιαστικά θα καταδικάσουμε την καλλιέργεια βιολογικών προϊόντων, επειδή οι εκτάσεις από τις οποίες έχουν περάσει γενετικές τεχνολογίες αυτομάτως γίνονται ακατάλληλες για βιολογική γεωργία. Δεν υπάρχει όργανο που να εκδώσει βιολογικό πιστοποιητικό για εκτάσεις όπου πριν υπήρχαν ΓΤΟ. Δεν πρέπει να παραμελούμε και τον καθαρά οικονομικό λόγο οι άνθρωποι να αποφεύγουν την καλλιέργεια ΓΤΟ. Όχι μόνο επειδή οι τιμές των σπόρων και των λιπασμάτων συνεχώς αυξάνονται, αλλά και για ακόμα έναν λόγο: αφού η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν θέλει να καταναλώνει τροφές που περιέχουν ΓΤΟ , αυτό σημαίνει ότι οι τιμές τους θα πέφτουν".

Σύμφωνα με μια δημοσκόπηση το 97% των Βουλγάρων είναι κατά των ΓΤΟ στην γεωργία. Τέτοια είναι και η θέση των πολιτικών κομμάτων. Ισχυροί με αυτήν την σπάνια εθνική ομοφωνία οι Βούλγαροι ευρωβουλευτές συμμετέχουν δραστήρια στη συζήτηση για μεγαλύτερη εθνική ανεξαρτησία σχετικά με την έγκριση ή όχι των γενετικών τεχνολογιών. Αναμένεται η συζήτηση αυτή να ολοκληρωθεί στα τέλη του καλοκαιριού με τροπολογίες των υφιστάμενων ευρωπαϊκών οδηγιών.

Μετάφραση: Σοφία Μπόντσεβα