826 χρόνια από την επανάσταση του Ασέν και Πέτρου

Στις 26 Οκτωβρίου 1185 αρχίζει η επανάσταση του Ασέν και Πέτρου που έχει ως αποτέλεσμα την απελευθέρωση της Βουλγαρίας από την βυζαντινή κυριαρχία και την αποκατάσταση του βουλγαρικού κράτους ύστερα από σχεδόν 170 χρόνια.

Μετά από μια αντίσταση που συνεχίζει δεκαετίες, τα βουλγαρικά εδάφη καταλαμβάνονται εξολοκλήρου από την Κωνσταντινούπολη το 1018. Στα νεοπροσαρτημένα εδάφη εξαπλώνεται η βυζαντινή διοικητική διαίρεση – το σύστημα των θεμάτων, υπό τη διοίκηση στρατηγών. Το αυτοκέφαλο Βουλγαρικό Πατριαρχείο υποβαθμίστηκε σε Αρχιεπισκοπή με έδρα την Αχρίδα. Εφαρμόζεται και ο θεσμός της πρόνοιας ως μιας μορφής φεουδαρχίας, στην οποία τα τιμάρια παραχωρούνται από τους ηγεμόνες σε ευγενείς με το δικαίωμα να εισπράττουν φόρους απ’ αυτά.

Ενώ στο Πρώτο Βουλγαρικό Κράτος οι φόροι καταβάλλονται μόνο σε είδος και υποχρεωτική εργασία τώρα, μαζί με αυτούς, εμφανίζονται και φόροι σε χρήματα, πράγμα το οποίο ακόμα πιο πολύ δυσκολεύει την οικονομική κατάσταση του πληθυσμού. Οι Βούλγαροι δεν ικανοποιούνται με τη δύσκολη κατάστασή τους και επανειλημμένως κάνουν προσπάθειες να αποβάλουν τον κυριαρχία των Βυζαντινών.

Στα τέλη του 12ου αιώνα η Βυζαντινή Αυτοκρατορία διέρχεται σοβαρή πολιτική, οικονομική και κοινωνική κρίση. Τα βουλγαρικά εδάφη δυο φορές λεηλατούνται από τους Σταυροφόρους της πρώτης και της δεύτερης Σταυροφορίας. Τα εδάφη βόρεια του Αίμου καταστρέφονται από τις επιθέσεις Πετσενέγκων και Κουμάνων. Από τα βορειοδυτικά επιτίθενται Ούγγροι και Σέρβοι. Στο μεταξύ στην Κωνσταντινούπολη εκθρονίσθηκε ο Ανδρόνικος Α’ Κομνηνός και τον θρόνο κατέλαβε ο Ισαάκιος Β’ Άγγελος. Ο νέος αυτοκράτορας προσπαθεί να πετύχει την εσωτερική και εξωτερική ειρήνη, υπογράφει συμβόλαια με τους Σέρβους και τους Ούγγρους και παντρεύεται την Μαργαρίτα της Ουγγαρίας.

Το φθινόπωρο του 1185, ενώπιον του Ισαακίου Β' Αγγέλου στα Κύψελα εμφανίζονται οι δύο αδελφοί, Τόντορ (ο μετέπειτα τσάρος Πέτρος Δ’) και Ιβάν Ασέν και ζητούν πρόνοια. Το αίτημά τους δεν γίνεται δεκτό, και όταν μάλιστα ο Ιβάν Ασέν αντιλέγει στον αυτοκράτορα, χαστουκίζεται. Τα αδέλφια επιστρέφουν στην πατρίδα τους εξοργισμένα, και εκμεταλλεύονται την δυσαρέσκεια λόγω της βαριάς φορολογίας που επέβαλε ο Ισαάκιος Β’ για να χρηματοδοτήσει τους πολέμους του εναντίον του Γουλιέλμου Β’ της Σικελίας και από λόγω του γάμου του με την Ουγγρική πριγκίπισσα, υποκινώντας έτσι εξέγερση εναντίων της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας το 1185.

Ανήμερα της γιορτής του Αγίου Δημιτρίου (26 Οκτωβρίου) 1185, με αφορμή τωn εγκαινίων της εκκλησίας του Αγίου στο Τύρνοβο, συγκεντρώνεται πλήθος κόσμου. Τα αδέλφια διαδίδουν τη φήμη ότι ο Άγιος Δημήτριος δεν είναι πλέον προστάτης της Θεσσαλονίκης που αλώθηκε από τους Νορμανδούς νωρίτερα του ίδιου έτους. Δείχνουν και δική του εικόνα που τάχα εμφανίστηκε κατά θαυματουργικό τρόπο στην νέα εκκλησία για να βοηθήσει τους Βουλγάρους στον απελευθερωτικό τους αγώνα. Το πρώτο έργο των δύο αδελφών είναι να αποκαταστήσουν το αυτοκέφαλο της Βουλγαρικής Εκκλησίας.

Οι τρεις αρχιερείς που ήρθαν στο Τύρνοβο για τα εγκαίνια εξαναγκάζονται να χειροτονήσουν τον Βούλγαρο μοναχό Βασίλειο για Αρχιεπίσκοπο. Εκείνος με τη σειρά του, στέφει αυτοκράτορα των Βουλγάρων τον μεγαλύτερο αδερφό, Τόντορ (Θεόδωρο) υπό το όνομα Πέταρ Δ’ (Πέτρο Δ’), παρόλο που ο Ιβάν Ασέν έχει πιο ενεργό ρόλο στις επιχειρήσεις εναντίον των Βυζαντινών. Παίρνοντας ο Τόντορ το όνομα Πέτρος, προς τιμή του αγίου τσάρου Πέτρου Α’ (927-970), οι δύο αδελφοί θέλουν να δείξουν την αλληλοδιαδοχή τους με τους ηγεμόνες του Πρώτου Βουλγαρικού Βασιλείου. Εξάλλου, η πρώτη τους έφοδος είναι εναντίον της παλιάς πρωτεύουσας, Πρεσλάβα, πλην όμως αποτυχημένη και έτσι η εστία της εξέγερσης, το Τύρνοβο, γίνεται η πρωτεύουσα της Δεύτερης Βουλγαρικής Αυτοκρατορίας. Το 1185 και το 1186 οι Βούλγαροι καταλαμβάνουν το μεγαλύτερο μέρος της Μοισίας και επιδράμουν από τα Βαλκάνια όρη στην Θράκη.

Το καλοκαίρι το 1186 ο Ισαάκιος Β’ κινείται με μεγάλο στρατό εναντίον των Βουλγάρων και διεισδύει στην Μοισία. Ενώ ο Πέτρος Δ’ είναι έτοιμος να διαπραγματευτεί με τον βυζαντινό αυτοκράτορα, ο Ιβάν Ασέν διαφεύγει πέρα από τον Δούναβη και συγκεντρώνει ισχυρό στρατό από Κουμάνους με τον οποίο επιστρέφει για να ενισχύσει τον αδελφό του. Στο μεταξύ ο Ισαάκιος Β’ φεύγει για την Κωνσταντινούπολη, ικανοποιημένος με τις υποσχέσεις του Πέτρου για υποταγή. Με τον νέο του στρατό, ο Ιβάν Ασέν επιδράμει ξανά στην Θράκη, αποφεύγοντας με δεξιοτεχνία να δώσει μάχη εκ παρατάξεως με τον ανώτερο βυζαντινό στρατό.

Την άνοιξη του 1187 ο Ισαάκιος Β’ αποφασίζει να κινηθεί για δεύτερη φορά εναντίον των Βουλγάρων και να διέλθει τον Αίμο. Στο κάστρο του Λόβετς όμως απροσδόκητα συναντάει ισχυρή αντίσταση και μετά από τρίμηνη ανεπιτυχή πολιορκία αναγκάζεται να υπογράψει συνθήκη, αναγνωρίζοντας την ίδρυση του Δεύτερου Βουλγαρικού Κράτους. Σύμφωνα με τους όρους της συνθήκης, οι Ασέν και Πέτρος στέλνουν όμηρο στην Κωνσταντινούπολη τον μικρότερο αδελφό τους Ιωανίτσης, γνωστό ακόμα με το προσωνύμιό του Καλογιάν (ο οποίος αργότερα στέφθηκε βασιλιάς με το όνομα Ιβάν Α’ (1197-1218) και ο αυτοκράτορας αναγνωρίζει την εξουσία τους επί των εδαφών βόρεια του Αίμου.

Παρά το ότι η επανάσταση του Ασέν και του Πέτρου δεν λύνει το ζήτημα περί της νομιμότητας του Βουλγαρικού κράτους – αυτό θα γίνει υπόθεση των επόμενων αυτοκρατόρων της δυναστείας των Ασέν – αυτή απελευθερώνει ένα μεγάλο μέρος των βουλγαρικών εδαφών και εγκαινιάζει το Δεύτερο Βουλγαρικό Κράτος. Ο δρόμος για την πολιτική, οικονομική και πολιτιστική ανάπτυξη του νέου βασιλείου είναι πλέον ανοιχτός.

Διαδώστε

826 χρόνια από την επανάσταση του Ασέν και Πέτρου

Περισσότερα στην κατηγορία

Η εκκλησία των Αγίων Πέτρου και Παύλου στην Σόφια

Ημέρα της Μακεδονίας στην Βουλγαρία

Σήμερα είναι η γιορτή του Αγίου Πνεύματος

Η εκκλησία των Αγίων Πέτρου και Παύλου στην Σόφια