Η κυριακάτικη φορεσιά - έθιμα και παραδόσεις

Ακούστε την εκπομπή

Update Required To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

Όπως ο καλλιτέχνης εκφράζει τον εαυτό του στα έργα του, έτσι και οι Βουλγάρες άφηναν ένα μέρος της προσωπικότητάς τους στη διακόσμηση της εορταστικής ενδυμασίας. Πολύχρωμες πλεξούδες και κεντημένα και υφασμένα στολίδια διακοσμούσαν την παραδοσιακή φορεσιά των γιαγιάδων μας. Συνυφασμένα μέσα σε μια απαράμιλλη αρμονία, φέρουν στον εαυτό τους τα πάντα – την έννοια της ενότητας μεταξύ ανθρώπου και σύμπαντος, την καλαισθητική και καλλιτεχνική σκέψη. Όχι μόνο τα διακοσμητικά τους αλλά και διάφορα τμήματα του ενδύματος έχουν ιερή σημασία.

Κάποτε οι Βούλγαροι είχαν οπωσδήποτε μια αλλαξιά ρούχα για τις γιορτές – νέα, καθαρά, διακοσμημένα με ιδιαίτερο τρόπο. Πουκάμισα και ποδιές, παντελόνια και φορέματα – τα είχαν κλειδωμένα σε κάποια ζωγραφισμένη κασέλα. Στην καθημερινότητά τους οι παππούδες και οι γιαγιάδες μας επίσης τηρούσαν αυστηρούς κανόνες σχετικά με την ενδυμασία. Κάποια ρούχα ήταν τα ίδια και για άνδρες και για γυναίκες. Το άσπρο πουκάμισο, με ένα κόκκινο νήμα ως γαρνιτούρα, ήταν υποχρεωτικό για τα δύο φύλα.

Σε κάποια χωριά της χώρας, έφτιαχναν τα πουκάμισα από κόκκινο ύφασμα και ήταν επίσης κεντημένα. Τόσο εσώρουχο όσο και εξωτερικό ένδυμα, το πουκάμισο είχε διαφορετικό μήκος και διακόσμηση. Οι πρόγονοί μας πίστευαν ότι χωρίς πουκάμισο δεν πρέπει να βγαίνουν έξω, γιατί εκτίθενται στις επιθέσεις πονηρών πνευμάτων. Το ένδυμα αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία στη γυναικεία φορεσιά. Σύμφωνα με τις λαϊκές δοξασίες, το πουκάμισο ταυτίζεται με τη γυναίκα στην οποία ανήκει. Αν πέσει σε ξένα χέρια μόνο ένα νήμα από το πουκάμισο, θα μπορούσε να χρησιμεύσει σε οποιονδήποτε κακόβουλο άτομο να βλάψει την γυναίκα ή την οικογένειά της – έτσι πίστευαν παλιά.

Πίστευαν επίσης ότι δεν ήταν σωστό τα γιορταστικά ρούχα να βγαίνουν από το κουτί χωρίς λόγο. Ιδιαίτερα όμορφες ήταν οι γαμήλιες ενδυμασίες. Διαδεδομένη πρακτική ήταν η νύφη να φορέσει δύο πουκάμισα –ένα λευκό και ένα κόκκινο, με πλούσια κεντήματα γύρω από τα μανίκια και το στήθος. Όταν το πουκάμισο είναι μόνο ένα, συνήθως είναι άσπρο με κόκκινα κεντήματα. Το άσπρο χρώμα συμβολίζει τις ευχές για ευτυχία και καλή τύχη. Είναι, επίσης, ένα αρχαίο σύμβολο της αγνότητας της νύφης. Το κόκκινο πάλι είναι σύμβολο της γονιμότητας, της περιουσίας και της μακροημέρευσης.

Υπάρχει και ένας πολύ γνωστός μύθος που αναφέρει για «μια κοπέλα με θαυμάσιο πουκάμισο». Στον εορταστικό χορό την ρώτησαν από πού έχει αυτό το υπέροχο μεταξωτό πουκάμισο που φοράει. Η απάντηση ήταν ότι είναι δώρο της Παναγίας. Η κοπέλα κουνούσε τον γιο της και φρόντιζε το νεογέννητο στο δάσος, όπου ήταν δεμένο το λίκνο του. Σε αντάλλαγμα, η Παναγία της χάρισε αυτό το πουκάμισο.

Πολύχρωμα κεντήματα, λεπτές δαντέλες και τεράστια ποικιλία συμβόλων βρίσκουμε στα κεντημένα και υφασμένα στολίδια όλης της εορταστικής φορεσιάς. Φυσικά, τα γυναικεία ενδύματα ήταν διακοσμημένα πολύ πιο πλούσια από ό, τι τα ανδρικά. Από κάποια σημάδια πάνω στις ποδιές, τα φορέματα και τα μανίκια, ο καθένας μπορούσε να «διαβάσει» από που είναι το κορίτσι ή από ποιο γένος και πόσο επιδέξιο και έξυπνο είναι. Τα ανδρικά εορταστικά πουκάμισα ήταν καλυμμένα επίσης με πολύχρωμα κεντήματα, και οι βράκες – διακοσμημένες με τρέσες, συνυφασμένες με περίπλοκες διακοσμήσεις. Την ενδυμασία όλης της οικογένειας οι γυναίκες έφτιαχναν από σπιτικά υφάσματα. Ήδη από την στιγμή που έμπαιναν στην ηλικία πριν το γάμο, τα νεαρά κορίτσια άρχιζαν να προετοιμάζουν την προίκα τους.

Σημαντικό μέρος της προίκας ήταν τα ενδύματα – καθημερινά και εορταστικά. Στα διάφορα μέρη της χώρας υπάρχουν διαφορετικές απαιτήσεις για τον αριθμό των εορταστικών και καθημερινών ρούχων, με τα οποία κάθε νύφη έπρεπε να μπει στο νέο σπίτι της. Χρησιμοποιήθηκαν ευρέως και διάφορα στολίδια, που περιείχαν απόκρυφα μηνύματα. Πολλές φορές βλέπουμε κεντήματα με μορφή χελώνας, αλόγου, αναβάτη, διάφορων φυτών. Οι άνθρωποι πίστευαν ότι φέρουν υγεία, επιτυχία και προστατεύουν σε διάφορες επιχειρήσεις.

Μετάφραση: Αλεξέι Σταμπολώβ

Διαδώστε

Η κυριακάτικη φορεσιά - έθιμα και παραδόσεις

Περισσότερα στην κατηγορία

Διεθνές Λαογραφικό Φεστιβάλ «Βίτοσα» στην Σόφια

Γιορτή Βερίκοκου στο Τουτρακάν

Τη γιορτή του Ένιοβντεν τα βότανα και το νερό αποκτούν μαγική δύναμη