O ιερός ναός της Αγίας Σοφίας – ένα από σύμβολα της βουλγαρικής πρωτεύουσας

Η Σόφια – αρχαία και σύγχρονη, τακτοποιημένη και χαοτική, αιώνια και αδιάκοπα ανανεούμενη… Τα πρόσωπα της πρωτεύουσάς μας διαφέρουν και κάθε μέρα οι πολυάριθμοι επισκέπτες της ανακαλύπτουν κάτι καινούργιο. Συνήθως οι τουρίστες ενδιαφέρονται πότε και από ποιον ιδρύθηκε η πόλη, πώς άλλαζε μορφή κατά τη διάρκεια των αιώνων κλπ. Οι απαντήσεις όλων αυτών των ερωτήσεων μπορούν να βρεθούν και πίσω από τους τοίχους ενός σημαντικότατου για την πρωτεύουσα κτιρίου – της εκκλησίας της Αγίας Σοφίας. Οι στιγμές της ιστορικής της πορείας, ως κομμάτια αρχαίου ψηφιδωτού, τοποθετημένες, σχηματίζουν το περίπλοκο παζλ γεγονότων που σημάδεψαν το παρελθόν της Σόφιας.

Πίσω από τους τοίχους του ναού φυλάσσονται ίχνη της κληρονομιάς της αρχαίας πόλης Σαρδικής. Η σημερινή βασιλική κτίστηκε στα τέλη του 5ου ως τις αρχές του 6ου αιώνα, πάνω από τα θεμέλια δυο αρχαιότερων κοιμητηριακών ναών. Η βασιλική έγινε προστάτρια της ανατολικής νεκρόπολης της Σαρδικής. Κατά τη διάρκεια διάφορων αρχαιολογικών ανασκαφών βρέθηκαν κοιμητήρια, τοιχογραφίες, δάπεδα διακοσμημένα με κομψά ψηφιδωτά, τα οποία τώρα αναστηλώνονται και συντηρούνται για να γίνουν προσβάσιμα για τους τουρίστες, μέσα σε ένα μοναδικό υπόγειο μουσείο.

Κατά το Μεσαίωνα, στις αρχές του 9ου αι., η πόλη, που στο μεταξύ πήρε το σλαβικό όνομα Σρεντέτς (δηλ. κεντρική πόλη), εντάχθηκε στα όρια του βουλγαρικού κράτους. Μετά τον εκχριστιανισμό του βουλγαρικού λαού, το δεύτερο μισό του 9ου αι., ο ναός εξακολούθησε να έχει σπουδαίο ρόλο στη ζωή των ντόπιων κατοίκων. Για τη σημασία του μαρτυρεί και το γεγονός ότι στα μέσα του 14ου αι. η πόλη μετονομάστηκε από Σρεντέτς σε Σόφια. Μετά την οθωμανική εισβολή, η αρχαία εκκλησία μετατράπηκε σε τζαμί. Ωστόσο, δύο μεγάλοι σεισμοί κατέστρεψαν το μιναρέ και την κόγχη του ιερού της. Μετά την απελευθέρωση από την Τουρκοκρατία (1878), το κτίριο χρησίμευε για την αποθήκευση πετρελαίου για το φωτισμό των δρόμων. Αργότερα, πάνω στην σκεπή του εγκαταστάθηκε πύργος παρακολούθησης του Πυροσβεστικού Σώματος. Οι αρχαιολογικές ανασκαφές όμως που έγιναν τότε, ανακάλυψαν τη μεγάλη ιστορική και καλλιτεχνική του αξία. Μετά την αποκατάσταση του κτιρίου, το 1930 ξανάρχισε να λειτουργεί ως εκκλησία. Τη δεκαετία του ’50 του περασμένου αιώνα κηρύχθηκε μνημείο πολιτισμού.

Παρόλο που είναι αφιερωμένη στη του Θεού Σοφία, με το όνομα της εκκλησίας συνδέονται πολλοί ενδιαφέροντες μύθοι, οι οποίοι συνήθως δεν ανταποκρίνονται στα ιστορικά δεδομένα. Έτσι, για παράδειγμα, ο Ιταλός περιηγητής Τζοβάνι Μπενάλια, ο οποίος επισκέφθηκε την πόλη το 1682, διηγείται ότι η εκκλησία κτίστηκε από την κόρη του Μεγάλου Κωνσταντίνου, Σοφία και φέρει το όνομά της. Ο αυστροούγγρος αρχαιολόγος και γεωγράφος Φέλιξ Κάνιτς, στα ταξιδιωτικά σημειώματά του επίσης αναφέρει μια τοπική παράδοση, κατά την οποία η πόλη είναι αφιερωμένη σε μια βυζαντινή πριγκίπισσα ονόματι Σοφία.

Τυλιγμένη μέσα με πολλούς θρύλους, η Αγία Σοφία δεν είναι μόνο μία από τις σημαντικότερες παλαιοχριστιανικές βασιλικές στη Νοτιοανατολική Ευρώπη αλλά και αδιάσπαστο κομμάτι της ζωής των κατοίκων της Σόφιας. Δεν είναι τυχαίο ότι είναι προτιμούμενο μέρος για βαφτίσια και γάμους. Ακόμη και σήμερα οι πόρτες του ναού είναι ανοικτές για τους πολυάριθμους πιστούς που ήρθαν για την κυριακάτικη θεία λειτουργία. Εδώ συναντάμε και την 27χρονη Αντελίνα Σιμεόνοβα – μία από τις πολλές νέες που ήρθαν για να κοινωνήσουν. Λέει ότι γι’ αυτήν η εκκλησία δεν είναι απλώς ένας χώρος λατρείας.

«Ο λόγος για τον οποίο έρχομαι σ’ αυτή την εκκλησία είναι ότι ακριβώς εδώ, σ’ αυτό το μέρος η πίστη στο Θεό άλλαξε τη ζωή μου, λες και άρχισα να ζήσω μια καινούργια ζωή – λέει η Αντελίνα. – Αυτό με γέμισε με τέτοια χαρά που μέχρι τώρα δεν είχα ξανανιώσει, αλλά και πληρότητα, και νόημα στη ζωή μου. Ο εκκλησιασμός, η θεία κοινωνία, έγιναν αδιάσπαστο μέρος της ύπαρξής μου. Εδώ νοιώθω το πνεύμα του καιρού και η επικοινωνία με άλλους χριστιανούς με βοηθάει πολύ, διότι έγιναν μέλη της οικογένειάς μου. Αυτός ο ναός έγινε το δεύτερο σπίτι, το καταφύγιό μου. Είναι το μέρος όπου συναντάμε το Θεό. Μέσα στην εκκλησία της Αγίας Σοφίας βρήκα κατανόηση, είναι στην καρδιά μου και χαίρομαι πολύ να έρχομαι εδώ».

Θεματοφύλακας της ιστορίας της πόλης, ορθόδοξος ναός με μεγάλη πολιτιστική και ιστορική αξία, η εκκλησία της Αγίας Σοφίας, ως παλλόμενη καρδιά, χτυπάει στο ρυθμό της όμορφης αρχαίας πόλης μας.

Μετάφραση: Αλεξέι Σταμπολώβ

Διαδώστε

O ιερός ναός της Αγίας Σοφίας – ένα από σύμβολα της βουλγαρικής πρωτεύουσας

Περισσότερα στην κατηγορία

Εβδομάδα Ορθόδοξου Βιβλίου στην Βάρνα

Ημέρες Κροατικής Αρχαιολογικής Κληρονομιάς στη Σόφια

Το Ψυχοσάββατο του Αρχαγγέλου Μιχαήλ τιμάμε τη μνήμη των νεκρών

Οι ορθόδοξοι Χριστιανοί τιμούν τον Άγιο Ναούμ της Αχρίδας